Gender studies
Z Wikipedii
Gender studies – interdycyplinarne studia, których przedmiotem jest społeczno - kulturowa tożsamość płci - gender.
Studia te wyrosły w latach 70. XX w. z Women's studies jako akademicki efekt działań drugiej fali feminizmu. Analiza podejmowana w gender studies dotyczy m.in. kulturowych i społecznych procesów konstruowania norm męskości i kobiecości, internalizacji owych norm oraz społecznych konsekwencji ich obowiązywania. Problematyka płci kulturowej analizowana jest w powiązaniu z kwestiami klasowymi, etnicznymi, rasowymi, religijnymi i innymi. Ważnym obszarem analiz w obrębie gender studies jest nienormatywność płciowa: zjawiska transseksualizmu, transgenderyzmu czy adrogynii. Przedmiotem badań w gender studies jest także seksualność, w tym szczególnie normy seksualne oraz obszary seksualnej nienormatywności.
Ważnym paradygmatem studiów gender jest teoria społeczeństwa patriarchalnego, zgodnie z którą kobiety są ofiarami instytucjonalnie utrwalonej męskiej dominacji w społeczeństwie i kulturze. Dominacja ta, uzasadniana rzekomo naturalną nierównością płci, prowadziła do wykluczenia kobiet z najważniejszych obszarów życia społecznego (przede wszystkim z nauki, gospodarki, polityki i religii). Kobiecość konstruowana była jako odwrotność i uzupełnienie męskości, przypisywano jej cechy związane z wycofaniem, biernością i słabością, rezerwując dla kobiet podrzędne role w strukturze społecznej. Z tego powodu studia gender stanowią ważny element gender mainstreamingu, czyli strategii politycznej zmierzającej do likwidacji przejawów dyskryminacji kobiet i wypracowania stanu zrównoważonych relacji pomiędzy mężczyznami i kobietami.
Studia gender podejmowane są w obrębie wielu dyscyplin akademickich, m.in. w filozofii, historii, socjologii, psychologii, antropologii kultury, literaturoznawstwie, historii sztuki, ekonomii i in. Teoretyczki i teoretycy gender studies przyjmują założenie, że wszystkie aspekty ludzkiego życia uwarunkowane są konsekwencjami obowiązywania społecznych i kulturowych norm płci.
Spis treści |
[edytuj] Gender studies w Polsce
Ośrodkami badawczymi w Polsce, zajmującymi się teorią i tożsamością płciowości w znaczeniu gender studies są:
- Uniwersytet Warszawski (Małgorzata Fuszara, Bożena Chołuj, Agnieszka Graff, Magdalena Środa, Joanna Mizielińska, Jacek Kochanowski)
- Uniwersytet Łódzki (Iza Desperak, Elżbieta Oleksy)
- Uniwersytet Wrocławski (Dorota Majka-Rostek, Monika Baer)
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Paweł Leszkowicz, Błażej Warkocki, Agnieszka Gajewska, Ewa Kraskowska, Agata Jakubowska)
- Uniwersytet Jagielloński w Krakowie (Małgorzata Radkiewicz, Patrycja Pogodzińska, Urszula Chowaniec, Anna Gruszczyńska, Anna Nacher, Beata Kowalska)
- Uniwersytet Szczeciński (Inga Iwasiów, Ewa Majewska)
[edytuj] Krytyka
Krytyka prowadzona jest z trzech odmiennych perspektyw:
- krytyka inspirowana politycznym konserwatyzmem zarzuca gender studies ideologizację nauki polegającą na wprowadzaniu do bezstronnej refleksji naukowej wątków feminizmu. Spór w tym zakresie toczony jest przede wszystkim w obrębie socjologii wiedzy i wiąże się z poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie o możliwość obiektywności w naukach humanistycznych.
- krytyka inspirowana nurtami współczesnej socjobiologii zarzuca studiom gender pomijanie lub minimalizowanie znaczenia czynników biologicznych, w tym genetycznych, w konstrukcji płci i przyjmowanie stanowiska skrajnie konstruktywistycznego. Spór dotyczy granicy pomiędzy biologicznymi i kulturowymi czynnikami tożsamości płci.
- krytyka inspirowana stanowiskiem esencjalistycznym zarzuca studiom gender 'rozmywanie' jednoznacznych kategorii płci i prowadzenie refleksji na zbyt ogólnym poziomie, co uniemożliwia precyzyjne wskazanie na problemy będące elementem codziennego doświadczenia mężczyzn i kobiet. Postulowany jest powrót do prowadzenia refleksji w obrębie Women's studies i Men's studies oraz konstruowanie radykalnej krytyki społecznej podejmowanej z perspektywy feministycznej.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Pakszys, Elżbieta (1950- ): Między naturą a kulturą: kategoria płci/rodzaju w poznaniu : studium epistemologii naturalizowanej w perspektywie feministycznej / Elżbieta Pakszys.. Poznań : Wydaw. Naukowe UAM, 2000.. ISBN 8323209596.
- Inga Iwasiów: Gender dla średnio zaawansowanych : wykłady szczecińskie. Warszawa: "W.A.B.", 2004. ISBN 8389291800.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Gender Studies UG – Strona Gender Studies na Uniwersytecie Gdańskim
- uniGENDER – naukowe, recenzowane pismo internetowe poświęcone problematyce gender i queer studies
- Feminizm/gender/queer/historia kobiet – bibliografia 319 prac gender studies dostępnych w języku polskim
- "Brygady politycznej poprawności" - krytyczny felieton Agnieszki Kołakowskiej
