Gazel
Z Wikipedii
Gazel, gazela, ghazal - liryczny utwór poetycki, znany przede wszystkim w literaturze perskiej, głównie rozwnięty w języku urdu; monorytmiczny i monorymiczny, składa się z 4 - 15 bajtów (bejtów) czyli podwójnych półwersów, zwanych także sher, z których każdy stanowi osobną całość.W ostatnim bajcie często wymieniony przydomek literacki autora. Mistrzem gazel w języku perskim był Hafez, XIV- wieczny najwybitniejszy poeta perski, mistrz opisów przyrody i miłości ("Gazele wybrane Hafiza" 1957). W języku urdu za mistrza gazel uchodzi Mirza Ghalib (Mirza Asadullah beg Khan, 1797-1869).
Formą tą rządzą następujące reguły:
- Beher: czyli powtarzalnego w każdym dystychu tego samego metrum.
- Radif: czyli refrenu; w każdym kuplecie (z wyjątkiem pierwszego, o czym za chwilę) drugi wers musi się kończyć tym samym wyrazem lub frazą, co do zasady musi być dokładnym powtórzeniem wyrazu lub frazy w tej samej formie gramatycznej.
- Qaafiyaa (kaafijaa): czyli monorymu, który powtarza się przez cały gazel; rym ten występuje w każdym drugiem wersie każdego dystychu i poprzedza bezpośrednio radif.
- Matla: matlą nazywa się pierwszy dwuwers, różni się on od pozostałych formalnie tym, że radif powtarza się w nim na końcu każdego wersu.
- Maqta (makta): czyli koniecznego odwołania się do autora ghazala, które musi wystąpić w ostatnim dwuwersie, jako podanie jego imienia lub pseudonimu, wprost, albo metaforycznie.
[edytuj] Ciekawostki
- Śpiewane gazele można usłyszeć w indyjskim filmie z 1999 roku "Sarfarosh"
- tu można posłuchać ghazali w urdu
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Ghazal w PoeWiki
Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu literatury.
