Dominium (Austro-Węgry)

Z Wikipedii

Dominium (zwierzchność gruntowa) - najmniejsza jednostka podziału administracyjnego, wprowadzona na terenie Galicji przez władze austriackie po III rozbiorze Polski.

Podstawową jednostką administracyjną był cyrkuł, ze starostą (Kreishauptman) na czele. W terenie mniejszymi jednostkami wykonawczymi były magistrat (jako organ urzędu miejskiego) i dominium (jako organ zarządu wiejskiego).

Dominium składało się z jednej albo kilku wsi należących do jednego dworu i tego samego właściciela, który sprawował władzę administracyjną i sądowniczą z tytułu przysługującej mu zwierzchności nad poddanymi.

Funkcje zlecone przez cyrkuł mógł wykonywać właściciel osobiście, lub za pośrednictwem opłacanych przez właściciela mandatariusza w zakresie administracyjnym i justycjariusza w zakresie sądowym. Dominium rozpatrywało sprawy cywilne oraz drobne sprawy karne. Od decyzji dominium można było się odwołać do cyrkułu, a następnie do gubernium.

Ponieważ dominium wykonywało wszystkie polecenia cyrkułu, łącznie ze ściąganiem podatków, powoływaniem rekruta, dla miejscowej ludności dwór stał się nienawistnym narzędziem administracyjnym.

Reformy józefińskie stopniowo ograniczyły zakres władzy dominium.