Cyjanowodór

Z Wikipedii

Cyjanowodór
Ogólne informacje
Nazwa systematyczna	cyjanowodór
Inne nazwy	kwas cyjanowodorowy kwas pruski cyklon B
Wzór sumaryczny	HCN
Masa molowa	27,03 g/mol
Wygląd	przejrzysto niebieska, lotna ciecz lub bezbarwny gaz
Identyfikacja
Numer CAS	74-90-8
Właściwości
Gęstość i stan skupienia	0,687 g/cm3 ; ciecz
Rozpuszczalność w wodzie	miesza się w dowolnych proporcjach
Temperatura topnienia	-13,4 °C (259,75 K; 25.6)
Kwasowość (pKa)	pKa = 9,2
Budowa
Moment dipolowy	2,98 D D
Niebezpieczeństwa
MSDS	Zewnętrzne dane MSDS
Klasyfikacja UE	Treść oznaczeń: F+ - skrajnie łatwopalny T+ - silnie toksyczny
NFPA 704	4 4 2
Temperatura zapłonu	-17,78 °C (255,37 K)
Zwroty ryzyka	R: 12-26-27-28-32
Zwroty bezpieczeństwa	S: 1-2-7-9-13-16-28-29-45
Numer RTECS	MW6825000
Podobne związki
Podobne związki	cyjanek potasu cyjan
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa)

Cyjanowodór (wzór sumaryczny: HCN, nazwa zwyczajowa: kwas pruski) — silnie toksyczny nieorganiczny związek chemiczny.

W temperaturze pokojowej jest to bezbarwna, łatwo parująca (temperatura wrzenia 26°C) ciecz o intensywnym zapachu gorzkich migdałów. Z wodą tworzy stosunkowo słaby kwas cyjanowodorowy (pK_a ok. 9,2), którego sole noszą nazwę cyjanków.

Spis treści 1 Toksyczność 2 Otrzymywanie 2.1 Zastosowanie 2.2 Oznaczenia wojskowe 3 Zobacz też

[edytuj] Toksyczność

Cyjanowodór jest silną trucizną: LD₅₀ wynosi 1,5 mg/kg ciała, natomiast LC₅₀ ok. 25 ppm. Trwałość wynosi w lecie 5-10 min., w zimie do 1 godziny. Trujące działanie cyjanowodoru polega na blokowaniu enzymów oddychania tkankowego (zob. mitochondrium). Transport tlenu z płuc do tkanek jest zachowany, ale dochodzi do niedotlenienia (hipoksji) tkankowej. Blokada wywołana cyjanowodorem jest odwracalna, a jon cyjankowy przechodzi w rodankowy i w tej postaci jest wydalany przez nerki.

[edytuj] Otrzymywanie

W skali przemysłowej cyjanowodór otrzymuje się w największych ilościach za pomocą reakcji Andrussowa, w której metan reaguje z amoniakiem w obecności tlenu w temperaturze ok. 1200°C na katalizatorze platynowym:

CH₄ + NH₃ + 1,5O₂ → HCN + 3H₂O

W mniejszej skali otrzymuje się go zazwyczaj w reakcji cyjanków z silnymi kwasami, np.:

2KCN + H₂SO₄ → 2HCN + K₂SO₄

Cyjanek potasu reaguje również z kwasami słabymi oraz kwasami o małym stężeniu – w tym również z rozcieńczonym kwasem solnym zawartym w soku żołądkowym, dlatego też jest równie niebezpieczny przy spożyciu jak cyjanowodór.

Cyjanowodór występuje w minimalnych ilościach w orzechach i innych nasionach, zapach gorzkich migdałów to właśnie zapach cyjanowodoru, który powstaje z hydrolizy amigdaliny.

Cyjanki pod wpływem wilgoci i dwutlenku węgla mogą się rozkładać się na powietrzu z wydzielaniem cyjanowodoru zgodnie z reakcją:

KCN(s)+CO₂(g)+H₂O(g) → KHCO₃(s)+HCN(g)

[edytuj] Zastosowanie

• w syntezie organicznej
• w analizie chemicznej
• jako pestycyd
• jako gaz bojowy
• przy wykonywaniu wyroków śmierci (egzekucjach) z użyciem komory gazowej

[edytuj] Oznaczenia wojskowe

• Francja – Foresite
• Niemcy – Blausäure
• USA – AC
• Wielka Brytania – VN

[edytuj] Zobacz też

• Cyklon A
• Cyklon B
• cyjanek potasu
• cyjan