Chief Joseph

Z Wikipedii

Chief Joseph, właśc. Hinmaton-yalatkit, pol. Grom Nad Górami (ur. 1840 jako syn wodza Józefa starszego, zm. 21 września 1904), wódz indiańskiego plemienia Nez Perce (Przekłute Nosy) zamieszkującego tereny Wallowa Valley. Miał ok. 190 cm wzrostu, był trzykrotnie żonaty, ale z 9 dzieci przeżyła tylko 1 córka.

Nazwa plemienia, nadana przez francuskich traperów, pochodzi od wydrążonych kłów zwierzęcych unieszczanych przez Indian w nosach. Nez Perce żyli w zgodzie z białymi i szczycili się, że nie przelewali ich krwi. Tak było do 1877, kiedy wojsko pod dowództwem gen. Olivera Howarda siłą zaczęło usuwać Indian z ich ziemi, chcąc umieścić ich w rezerwacie Lapwai. Doszło do wojny, której bezpośrednią przyczyną stał się jednak atak młodych wojowników (dokonany bez wiedzy wodzów) na okolicznych farmerów. Największa bitwa miała miejsce 9 sierpnia 1877, gdy pod Big Hole obóz Nez Perce został zaatakowany przez oddział płka Johna Gibbona. Zginęło 80-90 Indian, z czego 2/3 stanowiły kobiety i dzieci, oraz 30 żołnierzy. Zwłoki poległych Nez Perce zostały po bitwie wykopane przez towarzyszących Howardowi indiańskich zwiadowców z plemienia Bannock, a następnie oskalpowane.

Po bitwie Józef usiłował przedostać się do Kanady. Otoczony przez wojsko (od 30.09.1877 płk. Nelsona Milesa, do którego 4.10. dołączył gen. Howard) skapitulował w Górach Niedźwiedziej Łapy 5.10. Wbrew obietnicom Indianie nie zostali odesłani do Lapwai, lecz zostali wysłani do Kansas, do Fortu Leavenworth. Żyli w charakterze jeńców wojennych na bagnistej równinie. Chorowali i umierali. Po śmierci setki z nich zostali przetransportowani na Terytorium Indiańskie. Potem niektórzy dostali zgodę na życie w Lapwai, reszta uznana za niebezpiecznych wraz z Józefem została umieszczona w Nespelem w rezerwacie Colville w stanie Waszyngton, gdzie wódz umarł.

Ze względu na niebywałe wyczyny militarne Nez Perce (przebyli w 1877 ponad 2700 km, mając tylko 191 wojowników, w tym 50 doświadczonych, i stoczyli 14 bitew oraz potyczek) Józefa nazwano "czerwonoskórym Napoleonem", przypisując mu dowodzenie we wszystkich bitwach i wpływ na całe plemię, choć nigdy wcześniej nie uczestniczył w żadnej bitwie i tylko raz polował na bizony, co oczywiście nie umniejsza w żaden sposób jego odwagi, zdolności strategicznych, wielkoduszności i daru wymowy. Równie wielką rolę w wojnie 1877 odgrywali wodzowie Zwierciadło, Głodny Łoś i przyrodni brat Józefa, Olikut (czyli Żaba), którzy jednak zginęli w Górach Niedźwiedziej Łapy.

Fragment mowy kapitulacyjnej Józefa z 5 października 1877 r. zapisanej przez korespondenta "Harper's Weekly" wykorzystał szwedzki zespół Rednex w przeboju Spirit of the Hawk (2000 r.)