Brachygrafia

Z Wikipedii

Brachygrafia to jedna z nauk pomocniczych historii, będąca działem paleografii. Zajmuje się badaniem i rozszyfrowywaniem skrótów. Bardzo istotna dla historyków mediewistów (w średniowiecznej łacinie i grece bardzo często używano skrótów w piśmie).

Łaciński system skrótów dzieli się na:

• abbreviatio per suspensionem (suspensja) - skracanie przez ucięcie części wyrazu i pozostawieniu tylko początkowej części;
• abbreviatio per contractionem (kontrakcja) - skracanie przez ściągniecie, usunięciu ulega środkowa część wyrazu, pozostaje początek i koniec wyrazu, czasem także jakaś środkowa litera;
• abbreviatio per signum abbreviationis - zastępowanie sylab specjalnymi znakami.

Starożytność posługiwała się przede wszystkim suspensją, kontrakcja występuje rzadko, przy skrótach prawniczych (notae iuris). Natomiast w średniowieczu najpopularniejszą metodą skracania była kontrakcja.

Najważniejszym dziełem w zakresie skrótów używanych w pismach łacińskich jest A. Cappellego "Dizionario di abbreviature latini ed italiani", wydany w Mediolanie w 1912. Link do kopii w internecie.

[edytuj] Skróty w łacinie

A. 

Anno (rok)

A.C. 

Anno Currente (w roku bieżącym)

A.Ch.N. 

Ante Christum Natum (przed narodzinami Chrystusa)

A.D. 

Anno Domini (roku pańskiego)

A.M. 

Ante Meridiem (przed południem)

A.M.D.G. 

Ad Maiorem Dei Gloriam (ku większej chwale Bożej)

A.U.C. 

Ab Urbe Condita (od założenia Miasta - czyli Rzymu)

B. 

Beatus (Błogosławiony)

B.V.M. 

Beata Virgo Maria (Błogosławiona Dziewica Maria)

CA 

Circa (około)

CAP. 

Caput (rozdział)

COS. 

Consule (za konsulatu ...)

COSS. 

Consulibus (za konsulatu konsulów ...)

C.T. 

Cum Tempore (z dopuszczalnym czasem spóźnienia się)

CV 

Curriculum Vitae (życiorys)

D. 

Denarius (denar)

DEL. 

Deletum (zniszczone, zepsute)

DEL. 

Delineavit (narysował)

D.O.M. 

Deo Optimo Maximo (Bogu największemu i najwyższemu)

DR Med. 

Doctor Medicinae (doktor medycyny)

DR Phil. 

Doctor Philosophiae (doktor filozofii)

D.V. 

Deo Volente (z wolą boską)

E.G. 

Exempli Gratia (na przykład)

EP. 

Episcopus (biskup)

E.S.P. 

Et Sic Porro (i tak dalej)

ETC. 

Et Cetera (i tak dalej)

ET SEQ. 

Et Sequentes (i następni)

EXC. 

Excussit (wygrawerował, odlał)

F. 

Fecit (wykonał)

F. 

Femininum (rodzaj żeński)

F. 

Fiat (niech się stanie)

HIST. 

Historicus (historyk, historyczny)

H.S.T. 

Hic Sepultus Est (został tu pochowany)

H.T. 

Hoc Tempore (w tym czasie)

IB. 

IBID. - Ibidem (tamże)

ID. 

Idem (ten sam)

I.E. 

Id Est (to jest)

IHS 

(skrót pochodzenia łacińskiego) IHS = Iesus Hominem Salvator-Jezus Zbawiciel Człowieka wprowadzony przez Świętego Bernardyna ze Sieny

I.N.C. 

In Nomine Christi (w imię Chrystusa)

I.N.D. 

In Nomine Dei (w imię Boga)

I.N.R.I. 

Iesus Nasarenus Rex Iudaeorum (Jezus Nazareński, król żydowski)

INV. 

Invenit (wynalazł, wykrył)

I.O.M. 

Iovi Optimo Maximo (Jowiszowi największemu)

I.Q. 

Idem Quod (to samo, co)

IT. 

Item (także)

I.U.D. 

Iuris Utriusque Doctor (doktor obojga praw, tj. cywilnego i kanonicznego)

L. 

Liber (księga)

L. 

Libra (funt)

LAC. 

Lacuna (luka, brak)

L.B.S. 

Lectori Benevolo Salutem (pozdrowienia dla życzliwego czytelnika)

L.C. 

Liber Citatus (księga cytowana)

L.C. 

Loco Citato (w miejscu cytowanym)

LIM. 

Limes (granica)

L.L.D. 

Legum Doctor (doktor praw)

L.L.M. 

Legum Magister (magister praw)

LOQ. 

Loquitur (mówi)

L.S. 

Lectori Salutem (pozdrowienia dla czytelnika)

M. 

Mense (w miesiącu...)

M.A. 

Magister Artium (stopień akademicki)

MARG. 

Margo (margines)

M.D. 

Medicinae Doctor (doktor medycyny)

M.D.S. 

Misce, Da, Signa (zmieszaj, wydaj, oznacz)

MEM. 

Memento (pamiętaj)

MM 

Manu (ręcznie)

MPP 

M.Pr. - Manu Propria (własną ręką)

N.B. 

Nota Bene! (zwróć uwagę)

NE. CON. 

Nemine Contradicente (wobec braku sprzeciwu)

NEM. DIS. 

Nemine Dissentiente (wobec braku sprzeciwu)

N.L 

Non Liquet (nie jest jasne)

N.N. 

Nomen Nescio (niewiadomego imienia)

N.N. 

Non Notus (nieznany)

O.A.M.D.G. 

Omnia Ad Maiorem Dei Gloriam (dla większej chwały Bożej)

OB. 

Obit (zmarł)

OB.S.P. 

Obit sine Prole (zmarł bezpotomnie)

OFF. 

Offusum (niejasne, rozlane)

OM. 

Omittit (pomija)

OP. CIT. 

Opere Citato (w dziele cytowanym)

O.S.C. 

Opus Super Cetera (dzieło ponad inne)

P.A. 

Per Annum (rocznie)

PINX. 

Pinxit (namalował)

P.M. 

Pontifex Maximus (najwyższy kapłan)

P.M. 

Post Meridiem (po południu)

P.M. 

Post Mortem (po śmierci)

P.M. 

Pro Memoria (dla pamięci)

PR.A. 

Pro Anno (rocznie)

PRAEF. 

Praefatio (przedmowa)

PROX. 

Proximo (najbliżej)

P.S. 

Post Scriptum (dopisek)

PXT. 

Pinxit (namalował)

Q.B.F.F.F.Q.S.P.R. 

Quod Bonum, Felix, Faustum, Fortunatumque Sit Populo Romano (Oby to było dla szczęścia, dobra i pomyślności narodu rzymskiego)

Q.E.D. 

Quod Erat Demonstrandum (co było do udowodnenia)

Q.L. 

Quantum libet (do woli)

Q.P. 

Quantum Placet (ile się podoba)

Q.S. 

Quantum Satis (ile trzeba)

Q.S. 

Quantum Sufficit (ile wystarczy)

Q.V. 

Quantum Vis (ile chcesz)

Ras. 

Rasura (wyskrobanie, wygładzenie)

R.(ET.I.) 

Rex et Imperator (król i władca)

R.I.P. 

Requiescat In Pace (niech odpoczywa w pokoju)

S. 

Saeculum (wiek)

S. 

Sanctus (święty)

S.A. 

Sine Anno (bez oznaczenia roku)

S.C. 

Senatus Consultum (postanowienie senatu)

SC., SCULP. 

Sculpsit (rzeźbił, rytował)

S.D. 

Salutem Dicit (pozdrawia)

S.E.E.O. 

Salvo Errore Et Omissione (z możliwością błędu i przeoczenia)

S.O. 

Sine Obligo (bez zobowiązań)

S.P.D. 

Salutem Plurimam Dicit (wielce pozdrawia)

S.P.Q.R. 

Senatus Populusque Romanus (Senat i Lud Rzymski)

SQ. 

Sequens (następny)

SQQ. 

Sequentes (następni)

S.T. 

Sine Tempore (ściśle punktualnie)

S.T.P. 

Sanctae Theologiae Professor (profesor świętej teologii)

S.V. 

Sub Voce (pod nazwą)

SUP. 

Supra (wyżej)

U.I 

Ut Infra (jak niżej)

U.S. 

Ut Supra (jak wyżej)

V. 

Versus (wiersz)

V. 

Versus (naprzeciw)

V. 

Vide (zobacz)

V.S. 

Veteris Stili (według starego stylu)

V.S.Pl. 

Verte Si Placet (odwróć proszę)

Zobacz też

• skrót