Autosan H10

Z Wikipedii

Autosan H10-11 w Krakowie

Autosan H10-10S "Urwis" w 1999 roku

Autobus Granus H10-11 z SAD Žilina zmontowany na Słowacji w zakładach Granus (ex LIAZ Zvolen) z podzespołów Autosana H10

Autosan H10 – seria autobusów lokalnych i międzymiastowych produkowanych przez zakłady Autosan w Sanoku.

[edytuj] Rozwój

Pierwszy prototyp "Autosana H10" ujrzał światło dzienne w 1981 roku, przy czym miał wiele wspólnego ze swoim poprzednikiem – "Autosanem H9", jednak zamontowano w nim doładowany silnik produkcji WSW Andrychów o mocy 170 KM. Oś przednia i most napędowy pochodziły ze Stara, a fotele z Jelcza L11.

Rok później opracowano kolejny model prototypu "Autosan H10-20.02", który wyróżniał się dwuskrzydłowymi drzwiami, mostem napędowym o mniejszym przełożeniu czy liczbą i rodzajem zastosowanych foteli. Ów prototyp był jednocześnie pierwszym sprzedanym egzemplarzem "Autosana H10" – kupił go ZT Sanok.

Kolejnym prototypem był "Autosan H10-21" napędzany przez silnik produkcji TAM i skrzynię biegów Famos. Autobus dzięki temu był bardzo zrywny, ale okupował to wysokim zużyciem paliwa. Model "H10-21" wzbudził sensację na Międzynarodowych Targach Poznańskich w 1982 roku.

W trakcie eksperymentów z serią "Autosan H10" powstały nie tylko prototypy autobusów lokalnych, ale także miejskich (jak "Autosan H10-35" z silnikiem WSW Andrychów o mocy 170 KM, który zabierał 80 pasażerów) oraz klasy maxi ("Autosan H10-51", "Autosan H10-53").

[edytuj] Produkcja

Produkcję serii H10 rozpoczęto w 1984 roku, zaś pierwsze seryjne egzemplarze autobusów międzymiastowych ujrzały światło dziennie pod koniec tego roku. Jednak nie cieszyły się one powodzeniem, toteż pracowano nad serią "Autosan H10-12" i w 1985 roku opracowano kolejne dwa prototypy.

Oficjalnie wprowadzono model H10 do produkcji seryjnej na przełomie lat 1984/1985. Wtedy w ofercie sanockiego producenta znajdowały się modele "Autosan H10-11" oraz "Autosan H10-12". Pracowano również nad autobusem miejskim "Autosan H10-30", który nie wszedł do produkcji seryjnej (trzy prototypy w 1985 roku).

Popyt na autobusy lokalne i międzymiastowe był duży, zaś braki materiałowe w Polsce skutecznie ograniczały produkcję. Zakłady WSW Andrychów nie nadążały z produkcją silników, toteż "Autosan" zmuszony był wyposażyć swoje autobusy w silnik produkcji TAM o mocy 192 KM, który w 1987 roku zastąpiono mocniejszym, o mocy 256 KM. Modele te nazywały się "Autosan H10-11.14" i od tamtej pory nie wniesiono do konstrukcji znaczniejszych modyfikacji.

Zmiany gospodarcze w Polsce na przełomie lat 80. i 90. wymusiły modernizację autobusów. Obok silników z WSW Andrychów i WSK Mielec zaczęto stosować silniki firm zachodnich Renault, Iveco, a później również Cummins. Autobusy "Autosan H10-12" produkowano do 2000 roku, zaś odmiany modelu "Autosan H10-10" do 2004 roku.

W latach 1997-2001 firma "Granus" w Zvolen (ex "Liaz Zvolen") na Słowacji produkowała autobusy z nadwoziami "Autosana". Początkowo był to model Autosan H10-11.11 "Local-2", później również Autosan A10-12T "Lider" oraz Autosan A11-12T "San", ale z innym zespołem napędowo-jezdnym i pod własną marką.

Główne różnice pomiędzy poszczególnymi wersjami autobusów "Autosan H10" wynikały z rodzaju zastosowanego silnika i ewentualnych zmian wynikających z ich użycia. O producencie silnika informuje m.in. symbol literowy używany w nazwach niektórych wersji autobusów. "A" – to silnik z WSW Andrychów, "R" lub "RE" – to silnik firmy Renault.

Rodzina "Autosan H10" stała się podstawą zmodernizowanej rodziny Autosan A10, A11, A12.