Aktualizm
Z Wikipedii
Aktualizm (zwany również uniformitaryzmem lub uniformitarianizmem) - sformułowana przez Jamesa Huttona (Theory of the Earth, 1795), a rozwinięta przez Charlesa Lyella (Principles of Geology, 1830) zasada geologiczna przyjmująca, że czynniki fizyczne i chemiczne oddziałujące na skorupę ziemską były w przeszłości podobne do dzisiejszych, co pozwala na podstawie współczesnych obserwacji określać przebieg dawnych procesów geologicznych. Metoda ta streszcza się w haśle "teraźniejszość jest kluczem do przeszłości".
Jednym z pierwszych dowodów tej koncepcji były przeprowadzone przez Huttona dokładne badania erozji w dolinach rzek oraz tworzenia się osadów u ich ujść - ich wyniki wskazywały, że długotrwale działające procesy geologiczne, takie jak erozja, sedymentacja, dyslokacja i wypiętrzanie, mogą być wyjaśnieniem tworzenia się pokładów skalnych zawierających szczątki kopalne.
Opublikowana w 1802 roku książka Johna Playfaira pt. Illustrations of the Huttonian Theory of the Earth zawierała dalsze wyjaśnienia i przykłady potwierdzające koncepcję aktualizmu w odniesieniu do procesów geologicznych.
Rozwinięcie tej teorii przez Charlesa Lyella (bliskiego przyjaciela Darwina), a szczególnie przedstawione dowody na dużo dłuższy niż kilka tysięcy lat wiek Ziemi, dały podstawy do sformułowania teorii ewolucji.
