Naburige rechten
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naburige rechten zijn een aantal rechten die naast het auteursrecht staan, en die een uitvoerend kunstenaar of producent het recht geven te beslissen over opname, vermenigvuldiging, en uitzending van een uitvoering en daar een billijke vergoeding voor te ontvangen.
Inhoud |
[bewerk] Internationale verdragen
De Nederlandse Wet op de naburige rechten, die in 1993 is ingevoerd, is een uitwerking van twee internationale verdragen:
- Internationaal Verdrag inzake de bescherming van uitvoerende kunstenaars, producenten van fonogrammen en omroeporganisaties (Rome, 1961).
- Overeenkomst ter bescherming van producenten van fonogrammen tegen het ongeoorloofd kopiëren van hun fonogrammen (Genève, 1971).
[bewerk] Voor wie
De wet geeft rechten aan uitvoerend kunstenaars. Onder uitvoerend kunstenaars worden verstaan
- "de toneelspeler, zanger, musicus, danser en iedere andere persoon die een werk van letterkunde of kunst opvoert, zingt, voordraagt of op enige andere wijze uitvoert, alsmede de artiest, die een variété- of circusnummer of een poppenspel uitvoert".
Als er meer dan zes acteurs of musici hebben meegedaan, moeten ze een vertegenwoordiger kiezen om hun rechten te kunnen uitoefenen.
De wet geeft daarnaast ongeveer dezelfde rechten aan de producenten, dat wil zeggen aan film- en platenmaatschappijen en omroeporganisaties.
[bewerk] Welke rechten
[bewerk] Toestemming
De Wet op de naburige rechten geven een uitvoerend kunstenaar, film- of platenmaatschappij of omroeporganisatie het recht:
- Te beslissen of een uitvoering mag worden opgenomen;
- Te beslissen of een opname mag worden vermenigvuldigd en op de markt gebracht;
- Te beslissen of een opname mag worden uitgezonden of vertoond (bijvoorbeeld in een bioscoop of buurthuis) of ten gehore gebracht (bijvoorbeeld als achtergrondmuziek in een winkelcentrum).
Op commerciële basis uitgebrachte platen (fonogrammen) mogen altijd worden uitgezonden of ten gehore gebracht mits er een billijke vergoeding voor betaald wordt ten bate van de kunstenaar en de producent.
De volgende handelingen zijn, overeenkomstig de auteursrechten, wèl toegestaan:
- Kopiëren voor eigen oefening, studie of gebruik;
- Het gebruik van fragmenten in nieuwsuitzendingen;
- Het citeren in een aankondiging, beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling (citaatrecht).
- Het gebruiken van opnamen in studieboeken of bijvoorbeeld voor schooltv, als toelichting bij het onderwijs; daarvoor moet in bepaalde gevallen wel een vergoeding betaald worden.
[bewerk] Vergoeding
De uitvoerend kunstenaar en de producent hebben ook het recht een billijke vergoeding te ontvangen (leenrecht) bij het uitlenen van een opname, bijvoorbeeld van een CD in een bibliotheek of van een film bij een videotheek.
Als men het over de hoogte van de vergoeding niet eens wordt, kunnen de belanghebbenden de arrondissementsrechtbank van Den Haag om een uitspraak vragen.
Instellingen van onderwijs en onderzoek zijn vrijgesteld van het leenrecht.
[bewerk] Persoonlijkheidsrechten
Uitsluitend de uitvoerend kunstenaar heeft daarnaast nog een aantal persoonlijkheidsrechten. Hij heeft er bijvoorbeeld recht op dat zijn naam wordt vermeld op de opname, en dat het werk niet wordt verminkt.
[bewerk] Duur en overdracht
De naburige rechten blijven 50 jaar geldig en gaan over bij erfopvolging. Als een opname pas na verloop van tijd op de markt wordt gebracht, begint de termijn van 50 jaar pas op dat moment te lopen.
In principe kunnen de rechten worden overgedragen aan een ander (bijvoorbeeld, een zanger kan zijn rechten verkopen aan de platenmaatschappij), met een paar uitzonderingen:
- De persoonlijkheidsrechten blijven bij de oorspronkelijke kunstenaar.
- Een zanger of musicus houdt altijd recht op een billijke vergoeding bij verhuur van CD's en dergelijke.
[bewerk] Inning en verdeling
De inning en verdeling van de vergoedingen worden uitgevoerd door organisaties die door de overheid zijn aangewezen.
De Stichting ter Exploitatie van Naburige Rechten (SENA) zorgt voor de inning en verdeling van vergoedingen voor het uitzenden en laten horen van geluidsopnamen (CD's en dergelijke).
De Stichting NORMA (NORMA) behartigt alle overige collectieve belangen van musici en acteurs op het gebied van het naburig recht, zoals de inning en verdeling van o.a. thuiskopie-, leenrecht- en kabelgeld.
In België heet de vergoeding voor naburig rechten de billijke vergoeding, die wordt geïnd door de collectieve beheersmaatschappijen Uradex (voor de artiesten-vertolkers) en Simim (voor de producenten).
[bewerk] Strafbaarheid
Overtreding van de Wet op de naburige rechten is strafbaar. Op het opzettelijk zonder toestemming uitzenden of verspreiden van opnames staat maximaal één jaar gevangenisstraf. Wie van die activiteiten zijn bedrijf of beroep maakt, kan zelfs vier jaar krijgen.
