Moederkoorn

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Moederkoorn

Rijk:	Fungi
Stam:	Ascomycota
Klasse:	Ascomycetes
Orde:	Hypocreales
Familie:	Clavicipitaceae
Geslacht:	Claviceps

Soort

Claviceps purpurea

Moederkoorn of Moederkoren (Claviceps purpurea) is een schimmel uit de klasse Zakjeszwammen (Ascomycetes), die op de aren van granen als rogge en tarwe groeit, echter zelden op gerst, haver of grassen. De naam is afgeleid van het gebruik door vroedvrouwen van deze schimmel om weeën op gang te brengen.
Door het gebruik van ontsmet zaaizaad komt de aantasting bijna niet meer voor behalve bij de ecologische landbouw waar geen ontsmet zaaizaad mag worden gebruikt.

Moederkoorn produceert giftige alkaloïden, zoals ergotamine, die kunnen leiden tot darmkrampen, doorbloedingsproblemen, waardoor vingers en tenen afsterven, en hallucinaties. Voor een volwassen persoon kan 5 - 10 gram Moederkoorn dodelijk zijn. LSD is een stof die uitgaande van moederkoornalkaloïden kan worden gesynthetiseerd.

Ergotamine werd tot voor kort wel gebruikt bij migraine, deze toepassing is tegenwoordig eigenlijk obsoleet (verouderd). Het enige toepassingsgebied in de huidige geneeskunde is bij bloedverlies na de bevalling, om de baarmoeder samen te laten trekken.

Vooral in de Middeleeuwen kwamen vaak vergiftigingen voor met besmet meel die soms epidemische proporties aannamen, leidend tot uitroeiing van hele dorpen of steden. De alkaloïden leiden tot ergotisme, ook wel Sint-Antoniusvuur, brandende ziekte of kriebelziekte genoemd. Hoewel in 1676 een verband werd gevonden tussen de schimmel en de kwalijke effecten, heeft het laatst bekende geval zich in 1951 voorgedaan in Pont Saint-Esprit in Frankrijk met 300 slachtoffers.

Waarschijnlijk is een aantal heksenvervolgingen te wijten aan de hallunicatoire werking van de aan LSD verwante stoffen in Moederkoorn. In 1692 leidden de vreemde beweringen van een aantal vrouwen tot de heksenprocessen van Salem (Verenigde Staten). Het geconstateerde 'heksengedrag' is wellicht toe te schrijven aan vergiftiging met Moederkoorn.

Een ander verhaal wil dat ze ontstaan door de aanraking van een geest, de roggemoeder, die in het koren leeft en de aren aanraakt.