Mesolithicum

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Drieperiodensysteem
Holo- ceen	Historische Tijd
	La Tène-periode		Proto- historie
	Hallstatt-periode
	IJzertijd
	Laat
	Midden
	Vroeg
	Bronstijd
	Neolithicum	Kopertijd
		Laat	Pre- historie
		Midden
		Vroeg
	Mesoli- thicum of Epipaleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
Pleis- toceen	Paleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
	Steentijd

Het Mesolithicum (middensteentijd) is een aanduiding voor een cultuurperiode in Europa die begint na het aflopen van de laatste ijstijd en eindigt wanneer een samenleving overschakelt op landbouw en veeteelt en tal van nieuwe technologieën ontwikkelt of overneemt. Jagen, vissen en verzamelen waren de middelen van bestaan van de mensen in Mesolithische culturen, die doorgaans als nomaden leefden; nederzettingen zijn zeldzaam en meestal tijdelijk. Vondsten uit het Mesolithicum tonen aan dat steenbewerkingstechnieken verfijnder werden en dat magisch-religieuze gebruiken veelvuldiger voorkwamen.

De term "Mesolithicum" wordt overigens bij voorkeur niet gebruikt voor die gebieden waar de ijstijden geen grote invloed hadden, zoals Zuid- en Zuidoost-Europa. In die gebieden spreekt men liever van het Epipaleolithicum aangezien een zinnig criterium voor de overgang van Paleolithicum naar Mesolithicum ontbreekt. (Dat heeft o.a. te maken met het feit dat het einde van het Paleolithicum niet wordt gedefinieerd door een verandering in de cultuur maar door het einde van de ijstijd). Sommige archeologen zien het Mesolithicum dan ook als een voortzetting van het Paleolithicum.

Het Mesoliticum begint en eindigt niet overal tegelijkertijd; de landbouw verspreidde zich geleidelijk over Europa. In het Nabije Oosten volgde de Neolithische revolutie vrij snel op het einde van de ijstijd; het Mesolithicum is daar om die reden slechts lokaal gedefinieerd. In Nederland zijn bij archeologisch onderzoek sporen van Mesolithische culturen gevonden bij onder andere Swifterbant en het Hoetmansmeer. Ook de boot van Pesse is een product van het Mesolithicum.

In het zuiden van Scandinavië konden Mesolithische culturen door de overvloed aan vis en wild duizenden jaren naast zuidelijker Neolithische culturen voortbestaan. De Fosna-Hensbackacultuur (ca. 8300-7300 v.Chr.) in Zweden en Noorwegen maakte de overgang van Paleolithicum naar Mesoliticum en werd opgevolgd door de Nøstvet- en Lihultcultuur. Meer naar het zuiden, vooral in Denemarken en het zuiden van Zweden, volgden de Maglemosecultuur (vanaf ca. 7500 v.Chr., verspreid over een groot deel van noordelijk Europa), de Kongemosecultuur en de Ertebøllecultuur elkaar op. Tussen 4000 en 3200 v.Chr. namen de Neolithische trechterbekercultuur en pitted-warecultuur hun plaats in.