Marnix van St. Aldegonde (schip)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Marnix van St. Aldegonde was een Nederlands luxe passagiersschip van de Stoomvaart Maatschappij Nederland dat ingedeeld werd als troepentransportschip bij de Central Naval Force voor de geallieerde strijdmachten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze werd echter getorpedeerd en tot zinken gebracht, door Duitse bommenwerpers in de Middellandse Zee op 7 november 1943.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
In 1942 werd de "Marnix van St. Aldegonde" ingedeeld als troepentransportschip bij de Central Naval Force voor de landingen in Frans Noord-Afrika (Operatie Torch) (Toorts). Ook de "Tegelberg", "Dempo" en de "Nieuw Zeeland" maakten deel uit van dit onderdeel, evenals de "Karanja" (B.I. Steam Nav. Co.) en de "Viceroy of India" (P & O Line). Op 26 oktober 1942 verliet een konvooi van 52 koopvaardijschepen onder bescherming van 30 oorlogsschepen de haven Gourock, Schotland richting Noord-Afrika. Op 8 november 1942 zette de "Marnix van St. Aldegonde" met nog twee Britse schepen 3.400 man Britse troepen zonder tegenstand aan wal. Op 11 november werden er troepen op Duff White Beach bij Kaap Aoka aan wal gezet. Tijdens deze operatie werd ze voortdurend door Duitse en Italiaanse vliegtuigen aangevallen waarvan de "Marnix" er twee naar beneden haalde. Het P & O-schip "Cathay" raakte hierbij in brand.
[bewerk] Felle verdediging
Omdat dit schip met munitie was geladen, zocht de "Marnix" een andere ligplaats en ontkwam daardoor aan nachtelijke aanvallen waarbij vier Britse schepen, het luchtdoelschip "Tynwald", de "Monitor Roberts" en nog een korvet en een torpedobootjager, verloren gingen. Ook de "Karanja" ging tijdens deze aanval verloren. Gedurende de nachtelijke aanval wist de "Marnix" zich vlak onder de bergachtige kust verborgen te houden. Maar tijdens de dag werd ze toch zwaar aangevallen. Ondanks de komst van Spitfires waren de Duitse aanvallen nog lang niet afgelopen. De Duitsers wilden ten koste van zware verliezen, aan eigen kant, de landing op de kust van Noord-Afrika voorkomen en daarmee het gevaar van de Duitse troepen en hun bevoorrading veilig stellen. De "Marnix" was nog het enige overgebleven schip van deze groep en kreeg het nu ook zwaar te verduren, gedurende een vijf-kwartier durende aanval, waarbij 21 zware bommen richting "Marnix" werden afgeworpen. Ze verdedigde zichzelf met 100 stuks 12-pounders granaten, 1.000 stuks 40-mm Bofors, 800 stuks 20-mm Oerlikon, 2.000 lichte mitrailleurpatronen, alsmede 42 raketten werden afgevuurd.
[bewerk] Operatie Husky
Uiteindelijk werd ze gespaard en kon ze naar Engeland voor herstelling en nieuwe transporten. De "Marnix" werd eind november 1942 gerepareerd en verbouwd tot LSI (L) (Landing Ship Infantery (Large)) waarbij de sloepen werden vervangen door landingsvaartuigen. Op 10 juli 1943 nam ze deel aan de landingen op Sicilië (Operatie Husky). De troepen van de "Marnix" gingen in 20 landingsvaartuigen (LCA) onder Nederlandse vlag aan land ten westen van Kaap Passero. Op 16 augustus vertrok de "Marnix" uit Greenock, Schotland, naar Philippeville met 3.400 man troepen aan boord. Ze stond onder bevel van kapitein J. J. Lassche.
[bewerk] Operatie Avalanche
Daarna nam ze deel met de Britse "Duchess of Bedford" en de "Orontes" aan Operatie Avalanche, de landing bij Salerno in Italië. Aan boord waren Amerikaanse troepen van Task Force 81. Bij aankomst op 9 september werden de schepen door Duits kustartillerie onder vuur genomen en gedurende de nacht door Duitse luchtaanvallen, waarbij ze twee nabijtreffers opliep. Ze keerde behouden terug in Falmouth Bay.
[bewerk] Haar einde
Op 27 oktober 1943 vertrok de "Marnix" opnieuw naar de Middellandse Zee, o.a. vergezelt van de "Ruys", de "Tegelberg" en "Slotendijk" in konvooi KMF 25A. Na het passeren van Gibraltar werd het konvooi aangevallen door Duitse torpedovliegtuigen van het type Dornier Do 217. De "Marnix" bleef vooral voorlopig nog, ongeschonden. Tijdens een latere aanval om 18.17 u. bij Kaap Bougaroni kreeg ze een voltreffer tussen ruim 5 en de machinekamer, die beide volliepen. Op positie 37°12 Noorderbreedte en 06°16 Oosterlengte, werd ze getroffen. Enkele torpedjagers en de "Ruys" van de K.P.M. kwamen de "Marnix" ter hulp. De "Ruys" streek alle sloepen en nam 1.076 man over. Ze had zelf al 2.800 man aan boord. Een havensleepboot trachtte de "Marnix" bij de kust aan de grond te zetten om zinken te voorkomen. De berging verliep te langzaam en bovendien kwam ze ook nog in aanvaring met de eveneens getroffen en verlaten "Santa Elena". De "Marnix van St. Aldegonde" was niet meer te redden. Een torpedojager nam de laatste 300 opvarenden aan boord, evenals de Amerikaanse bergingsploeg. Een etmaal na de voltreffers verdween ze op 7 november 1943 om 18.12 u. naar de diepte. Ze zonk op positie 37°07 Noordbreedte en 06°37 Oosterlengte. Haar kapitein, H. W. Hettema werd voor de onderneming van "Operatie Torch", onderscheiden met het Militaire Willems-Orde.
Zie ook Filips van Marnix van Sint-Aldegonde
[bewerk] Marnix van St. Aldegonde
- Type: Luxe Passagiersschip, later omgebouwd tot troepentransportschip.
- Roepnaam: PFVA
- Bouwopdracht: 30 april 1928
- Werf: N.V. Nederlandse Scheepsbouw Maatsch. Amsterdam (bouwnummer 195)
- Kiellegging: 8 december 1928
- Te water gelaten: 21 december 1929
- Opgeleverd: 12 september 1930
- Gedoopt: Door H.K.H. Prinses Juliana
- Vernoemd naar de Vlaamse (Zuidelijke Nederlanden) staatsman/schrijver/dichter Filips van Marnix van St. Aldegonde (1538 - 1598) Vertrouweling van Willem de Zwijger en wellicht dichter van het Wilhelmus
- Bouwkosten: 12.053.991 Fl.
[bewerk] Technische gegevens
- Lengte: 176,79 m
- Breedte: 16,86 m
- Diepgang: 11,98 m
- Waterverplaatsing: 19.129 Brt - 11.404 Nto - 10.879 Dwt.
- Machines: 2 x De Schelde-Sulzer 2 tew 10 cil. dieselmotoren van 2 x 7.000 pk - 2 schroeven
- Snelheid: 17 knopen - maximaal 19 knopen
[bewerk] Bewapening
- 1 x 12-pounder kanon
- 2 x 40-mm Bofors-kanonnen
- 2 x 20-mm Oerlikon-kanonnen
- 16 x mitrailleurs
- raketinstallatie
