Malderen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Malderen is een dorp in de gemeente Londerzeel, behorend tot de provincie Vlaams-Brabant.

[bewerk] Geschiedenis

De eerste vermelding van Malderen is uit 1125, onder de naam: 'Mahl'. Een volgende vermelding is uit 1312, toen melding werd gemaakt van het 'Hof van Marselaer', een heerlijk goed met onder meer een watermolen, de 'Quaden Molen' geheten, terwijl in 1322 een kapelanie werd gesticht: in 1349 was er reeds sprake van een kerk.

Jan van Marselaer, de heer van Malderen, neemt in 1371 deel aan de slag bij Baesweiler en wordt gevangen genomen, maar komt vrij na het betalen van losgeld. In 1390 wordt door hem de Koevoetmolen gebouwd op de Kleine Molenbeek, terwijl de windmolen voor het eerst wordt vermeld in 1406.

In 1451 werd begonnen met een nieuw hoogkoor van de kerk, dat in 1463 werd ingezegend. Jan van Marselaer heeft in 1478 de studies aan de universiteit van Leuven betaald van Adriaen Boeyens uit Utrecht, die in 1522 Paus Adrianus VI zou worden. Dit blijkt uit zijn testament van 1475.

In 1488 werd het Hof van Marselaer en bijbehorende gebouwen verwoest door koningsgezinde troepen uit Mechelen. In 1572 werd de kerk geplunderd door prinsgezinde ruiters die van Mechelen naar Dendermonde optrokken. In 1578 verkochten de heren van Marselaer, uit ekonomische nood, hun goed en vermengden zich onder de bevolking. Het hof zou vervolgens diverse eigenaars kennen. In 1590 waren er opnieuw troebelen, waarbij de kerk in brand werd gestoken, evenals de molens. Dit had te maken met de beeldenstorm. In 1599 werd de kerk opnieuw ingewijd, maar het zou nog vele jaren duren voor de kerk geheel was hersteld.

In 1620 werden Malderen en Opdorp verkocht aan de heer van Grimbergen. In 1729 splitste de parochie van Opdorp zich af en werd zelfstandig. De kerk en pastorie van Malderen werden verbouwd in 1758, terwijl in 1770 het kasteel Groenhoven werd afgebroken om vervangen te worden door het huidige gebouw. Ook in 1791 werd de kerk sterk aangetast en, hoewel het koor behouden bleef, werden grafzerken en dergelijke opgeruimd en werden ook de ramen dichtgemetseld.

Tijdens de Franse tijd werd de bestuurlijke indeling aangepast. De heerlijkheid van Liezele, Lippelo en Malderen werd in 1795 opgeheven en Malderen werd bij het 'Departement van de Dijle' gevoegd. Een gemeentehuis en een school werden in 1822 aanbesteed en in 1823 werd de school geopend.

In 1830 volgde de installatie van de eerste gemeenteraad. Terwijl de cholera uitbrak werden er elders 'heldendaden' verricht in het kader van de onafhankelijkheidsstrijd van België, hetgeen leidde tot de doortocht en het verblijf van troepen. De infrastructuur ontwikkelde zich via de aanleg van een spoorlijn, die geopend werd in 1837, en van een kasseiweg van Meise naar Temse. In 1855 werd op de Herbodinnemolen een stoommachine geïnstalleerd. In 1867 werd straatverlichting aangelegd en in 1899 opende men een spoorwegstation.

[bewerk] Bezienswaardigheden

De Sint-Amandus en Heilige Lucia kerk werd ingewijd in 1463. Deze kerk stond onder het patronaat van de abdij van Affligem. De bevolking van het Oost-Vlaamse Opdorp was tot 1734 van de parochie Malderen afhankelijk. Het koor van de kerk staat enigszins scheef ten opzichte van het schip, dat werd herbouwd in 1786, wat overeenkomt met de huidige situatie. In de kerk bevindt zich het graf van Jan van Marselaer, heer van Opdorp enz., uit 1477. Er zijn biechtstoelen uit 1740 en een preekstoel in Lodewijk XV stijl. Het orgel stamt uit 1774 en het werd in 1874 omgebouwd. Er is een schilderij, 'de Voetwassing' voorstellende, van J. van den Kerckhoven uit 1753.
De Heidemolen is van het type staakmolen (NL:standerdmolen). Hij ontleent haar huidige naam aan de plaats waar ze staat: de "Malderse Heide". Helaas is van de heide tegenwoordig weinig meer te bespeuren en hielp de bescherming van het molenlandschap in 1944 nauwelijks de huizenbouw aan grenzen te leggen. De molen staat tegenwoordig dan ook zowel in het groen als rondom ingebouwd wat een zéér nadelig effect heeft op het werken met de molen door de zwaar verminderde windvang. Ze bezit een vlucht van 24 meter en bezit twee koppels stenen. De huidige molen is een kopie van de in 1990 omgewaaide molen welke dateerde van begin 18de eeuw. De Heidemolen werd voor het eerst in de 13e eeuw (1232) vermeld en is daarmee een van de oudste van Brabant. Op onder andere de steenlijsten en maalbak staan 18e eeuwse jaartallen ingekerfd. In de januari-stormen van 1990 werd de Heidemolen door een storm vernield, doch in 1995 werd hij weer opgericht in opdracht van de gemeente Londerzeel door de molenmakers Caers uit Retie. Naast de nog bestaande windmolen stond even verderop nog een windmolen: De Stenen Molen. Beiden waren eigendom van de zelfde molenaarsfamilie. De Heidemolen heette in die tijd nog gewoon "Houten Molen" en verkreeg haar huidige naam pas ruim nadat alle maaldersactiviteiten waren gestaakt. Historisch is haar huidige naam dus eigenlijk niet...
De Herbodinnemolen is een watermolen op de Grote Molenbeek die reeds in 1321 werd vermeld. De molen behoorde tot een complex dat ook uit hoeven bestond. De Herbodinnemolen was een korenmolen. In 1950 werd de molen ontmanteld en van het waterrad ontdaan.
De Koevoetmolen op de Kleine Molenbeek was een watermolen die vermoedelijk in 1390 werd gebouwd. Ze bestond uit een korenmolen aan de Londerzeelse kant van de beek, en een oliemolen aan de Malderse kant. Het waterrad van de koren is vervangen door een waterturbine. Van de oliemolen rest nog slechts een sluis.
Kasteel Groenhoven is een 19e eeuws kasteel dat in een mooi park ligt.
Langs de Grote Molenbeek liggen biologisch waardevolle natuurgebieden.