Leszek Kołakowski
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Leszek Kołakowski (Radom, 23 oktober 1927) is de belangrijkste nog levende Poolse filosoof.[1]
Inhoud |
[bewerk] Leven
Vanwege de Duitse bezetting van Polen in de Tweede Wereldoorlog ging Kołakowski niet naar school. Hij las zelf boeken en kreeg zo nu en dan privéles, waarna hij zijn eindexamen deed in het ondergrondse schoolsysteem. Hierna ging hij filosofie studeren in Łódź. In 1953 promoveerde hij aan de Universiteit van Warschau. Van 1959 tot 1968 was hij hier hoogleraar en voorzitter van de sectie Geschiedenis van de filosofie.
Omdat hij een orthodox marxist was werd hij in 1950 door de partij naar Moskou gestuurd voor een cursus voor veelbelovende communistische intellectuelen. Hierbij realiseert hij zich voor het eerst de materiële en spirituele troosteloosheid van het stalinisme.[2]
De dood van Stalin in 1953 had als gevolg dat de Poolse communistische partij werd verdeeld, omdat sommigen van hen een verdere democratisering wilden. Er vielen veel slachtoffers bij rellen in juni 1956 in Poznań. In maand oktober die daar op volgde werd Władysław Gomułka gekozen tot leider van de communistische partij in Polen, ondanks de bezwaren vanuit Moskou hiertegen. Kołakowski was in deze periode één van de vooraanstaande personen in Polen als het ging om een herziening van het marxisme. Het kort essay Wat is socialisme? is een duidelijke kritiek op het stalinisme en werd verboden in Polen, maar circuleerde toch in besloten kring.
Kołakowski sprak zich in toenemende mate uit over zijn desillusie over het communisme. Hij werd in 1966 uit de communistische partij gezet en twee jaar later ook uit zijn hoogleraarschap ontslagen, waarna hij in ballingschap ging. Zijn werk verscheen in ondergrondse publicaties en bleef een bron van inspiratie voor de meningsvorming van de Poolse intellectuelen. Zijn essay Stellingen over hoop en hopeloosheid verscheen in 1971 in Kultura, een Pools literair tijdschrift dat werd uitgegeven in Parijs. Kołakowski stelde hierin een evolutionaire strategie voor om het systeem te ondermijnen.
In 1968 werd Kołakowski gasthoogleraar aan bij de afdeling filosofie aan de McGill-universiteit in Montréal. Een jaar later ging hij naar de Universiteit van Californië in Berkeley. Vanaf 1970 deed hij onderzoek bij het All Souls College in Oxford. Hij woont sindsdien in Oxford, maar werkte in 1974 nog aan de Yale-universiteit en van 1981 tot 1994 als deeltijdhoogleraar aan de Universiteit van Chicago voor de Committee on Social Thought (Nederlands: 'Commissie voor sociale theorie').
[bewerk] Filosofie
Kołakowski heeft vernietigende kritiek geuit op het marxisme en waarschuwt liberale democratieën voor het gevaar van relativisme.[3] Zijn ervaringen met de nazi's en het communistisch bewind in Polen gaven hem een goed inzicht in de realiteit van totalitarisme.
Een kernachtige beschrijven van politieke visie kan worden teruggevonden in zijn essay How to be a Conservate-Liberal-Socialist waarin zijn menselijkheid, scepticisme en gevoel voor humor naar voren komen.
In zijn werk over ideeëngeschiedenis, verspreid over vele boeken en artikelen, zoekt Kołakowski de aandacht voor sommige filosofische en theologische aannames die ten grondslag liggen aan de westerse samenleving.
Zijn driedelige geschiedenis van het marxisme Główne nurty marksizmu uit 1976 is een klassieker.
Kołakowski's boeken verschene in eerste instantie in Polen in ondergrondse uitgaven, waarmee ze een belangrijke rol speelden in de vorming van een Poolse oppositie. Hij schrijft tegenwoordig in zowel Pools als Engels.
[bewerk] Bibliografie
- Klucz niebieski, albo opowieści budujące z historii świętej zebrane ku pouczeniu i przestrodze (1957)
- 13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych (1963)
- Rozmowy z diablem (1965)
- Od Hume'a do Koła Wiedeńskiego (1966)
- Kultura i fetysze (1967)
- A Leszek Kołakowski Reader (1971)
- Positivist Philosophy (1971)
- TriQuartely 22 (1971)
- Obecność mitu (1972)
- The Socialist Idea (1974) (hiervoor was hij editor samen met Stuart Hampshire)
- Husserl and the Search for Certitude (1975)
- Główne nurty marksizmu (1976)
- Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań (1982)
- Religion: If There Is No God (1982)
- Bergson (1985)
- Le Village introuvable (1986)
- Metaphysical Horror (1988)
- Pochwała niekonsekwencji (1989) (editor Zbigniew Menzel)
- Cywilizacja na ławie oskarżonych (1990) (editor Paweł Kłoczowski)
- Modernity on Endless Trial (1990)
- God Owes Us Nothing: A Brief Remark on Pascal's Religion and on the Spirit of Jansenism (1995)
- Freedom, Fame, Lying, and Betrayal: Essays on Everyday Life (1999)
- Two Eyes of Spinoza and Other Essays on Philosophers (2002)
- My Correct Views on Everything (2005)
[bewerk] Referenties
- ^ De eerste versie van dit artikel is vertaald uit het Engels en afkomstig uit de Engelstalige Wikipedia. Bron: en:Leszek Kołakowski [1].
- ^ Afkomstig uit een Engels citaat van Kołakowski It was there that he became aware of, as he put it himself, "the enormity of material and spiritual desolation caused by the Stalinist system.". Bron: en:Leszek Kołakowski#Life [2].
- ^ Afkomstig uit een Engels citaat van Kołakowski "We should say no to those movements that would exploit freedom, only to abolish it.". Bron: en:Leszek Kołakowski#Views [3].
