Koraalrif
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een koraalrif is een ondiepte in de zee die opgebouwd wordt door koraalpoliepen, levende wezens uit de groep van de bloemdieren, die op hun beurt weer deel uitmaken van de klasse van neteldieren.
Inhoud |
[bewerk] Koraaldiertjes
In de tentakels van koraalpoliepen bevinden zich netelcellen, die kenmerkend zijn voor alle holtedieren. De netelcellen zijn de aanvals- en verdedigingswapens van de koraaldiertjes. Koraalpoliepen zijn sessiel: na een larvestadium waarin zij vrij rondzwemmen in de oceaan, vestigen zij zich op een geschikte plek in ondiep water en zetten zich daar vast door een behuizing te bouwen die uit een kalkskelet bestaat. Vanuit deze behuizing vangen zij plankton uit het water.
[bewerk] Steenkoralen
De kalkafscheidende poliepen vormen de basis van de steenkoralen, die ook wel rifbouwende koralen worden genoemd. De poliepen van steenkoralen bevatten altijd zes of een veelvoud van zes tentakels. Veel soorten steenkoralen komen aan hun voedsel door een samenleving met eencellige algen, de zooxanthellen. Deze algen hebben licht nodig en dat verklaart waardoor ontwikkeling van steenkoralen meestal niet dieper plaatsvindt dan op 50 meter. Steenkoralen komen het best tot ontwikkeling bij een watertemperatuur die schommelt tussen 26 en 27 graden Celsius. Langdurige grote afwijkingen van deze temperatuur kunnen het einde van een koraalrif betekenen. De poliepen van steenkoralen planten zich voort door middel van seksuele reproductie. Hierbij wordt op bepaalde momenten binnen een bepaalde kolonie spermatozoa en eicellen tegelijk en massaal afgescheiden. Hierdoor kan het onderwaterzicht tijdelijk sterk afnemen.
[bewerk] Niet-rifbouwende koralen
Er bestaan echter ook niet-rifbouwende koralen. Hun poliepen hebben acht tentakels, bouwen geen kalkskelet, en bevatten ook geen zooxanthellen. Daardoor kunnen deze soorten ook op meer schaduwrijke plaatsen, en op grotere diepten tot ontwikkeling komen. Een voorbeeld van het laatste zijn de gorgonen en zachte koralen.
[bewerk] Diversiteit van het koraalrif
Een koraalrif is een biologisch systeem dat voor een belangrijk deel zichzelf door hergebruik onderhoudt. Zo wordt een belangrijke voedselbron, het zooplankton voor een groot deel door het rif zelf geproduceerd. De koraalpoliepen scheppen in hun vaak ontelbare aantallen een complete leefgemeenschap, waar vele andere planten en dieren hun behuizing vinden. Behalve de steenkoralen treffen we hier ook zachte koralen met hun grote kleurenpracht, en gorgonen aan. Daarnaast herbegt het koraalrif een grote hoeveelheid aan vissen, waaronder grote roofvissen maar ook kleinere visjes die zich dichter bij de koraalwanden bevinden. De riffen die zij bouwen kunnen bijzonder groot worden. Het grootste rif is het Groot Barrièrerif dat het grootste deel van de oostkust van Australië afschermt en het voor de scheepvaart moeilijk toegankelijk maakt. Koraalriffen zijn daarmee de grootste biogene structuren op aarde. Naar schatting leeft een kwart van alle zoutwatervissen in de buurt van koraalriffen. De riffen beslaan 0,02% van het oceaanoppervlak.
[bewerk] Riftypen
Er worden drie hoofdsoorten koraalriffen onderscheiden. Deze indeling is grotendeels afkomstig van Darwins uit 1842 stammende klassieke werk On the Structure and Distribution of Coral reefs. Dit zijn het kustrif (of: franjerif), barrièrerif en de atol. Er bestaan ook andere rifvormen zoals riffen met een ronde of gerekte vorm (soms met een lagune).
- Kustrif: Dit is een rif dat dicht langs de kust is gevormd en globaal de contouren van de kust volgt. Deze riffen kunnen vele tientallen kilometers lang zijn. De basisstructuur is het steenkoraal, dat vaak een kalksteen ondergrond heeft. Behalve steenkoralen vind men op het kustrif ook een overdaad aan sponzen, zachte koralen en algen. Zeer rijke kustriffen treft men aan in de Rode Zee. Dit zijn ook de meest Noordelijke riffen van de wereld.
- Barrièrerif: Dit zijn uitgestrekte riffen die zich verder in zee bevinden. Het enige verschil met het franjerif is een ondiepe lagune die het rif van de kust scheidt. De lagune kan soms maar enkel tientallen meters breed zijn (waardoor het barrièrif gaat lijken op een kustrif), maar ook, zoals bij het Groot Barrièrerif van Australië meer dan 65 kilometer bedragen (zie foto). Volgens Darwin is het barrièrerif ooit ontstaan uit een kustrif. Doordat het vaste land langzaam in zee wegzakte (of de zeespiegel geleidelijk steeg), en het koraal aan de zeezijde bleef doorgroeien kwam het rif steeds verder in de open zee te liggen.
- Atol: Dit is een cirkelvormig rif met een centrale lagune. Het atolrif zou volgens Darwin ontstaan zijn op de hellingen van een vulkaan die langzaam in zee wegzakte. Ook hier was de koraalgroei het sterkst aan de zeezijde.
[bewerk] Structuur van een koraalrif
Een typisch barrièrerif heeft van de kust naar zee gaande de volgende structuur. Vanaf land naar zee gaande is er eerst een ondiepe lagune met rustig water (noot: bij een kustrif ontbreekt dus de lagune, en bij de atol bevindt de langune zich in het midden van het ringvormige rif). De lagune wordt gevolgd door een ondiep plateau van steenkoraal (het rifdak) dat bij laagwater vaak boven het water uitsteekt en waarop de golven breken. Dit steenkoraal wordt aan de zeekant gevolgd door een rifwand (drop-off) die vaak steil naar beneden loopt. Soms onderscheidt men ook een binnenrif en buitenrif. Het binnenrif is het deel van het koraalrif dat zich aan de lagunekant bevindt, terwijl het buitenrif zich aan de buitenzijde bevindt. Het buitenrif vormt de overgang naar de rifwand. De rifwand is het rijkst begroeide deel van koraalrif met bovenaan allerlei steenkoralen, en op grotere dieptes de zachte koralen en Gorgonen. De rifwand kan in een keer steil naar beneden gaan tot een diepte van vele kilometers, maar ook trapsgwijs via een of meerde plateaus naar de open zee afdalen. Langs de rifwand patrouilleren regelmatig grote scholen roofvissen.
[bewerk] Bedreiging koraalriffen
Een aantal factoren bedreigen op de lange termijn het voortbestaan van koraalriffen. Dit zijn factoren als vervuiling, het broeikaseffect, temperatuurstijging van het zeewater, verzuring van de zee en het el Niño verschijnsel. Ook de in sommige Aziatische landen (vooral: Indonesië en de Filipijnen) toegepaste vismethoden als het vissen met dynamiet, zelfgemaakte explosieven en cyanide vormen een groot gevaar. Opwarming en verzuren van zeewater blijkt te leiden tot verbleking van koraal (bleaching) en vaak ook tot dood van koraal, door het afsterven van Zooxanthellen. Volgens sommige schattingen zullen, als de huidige trend zich voortzet, binnen 50 jaar 70% van de koraalriffen verdwenen zijn. In September 2007 worden ook ook koraalriffen voor het eerste genoemd op de IUCN Rode Lijst.IUCN bericht
[bewerk] Zie ook
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Korallenriff op Wikimedia Commons.
|
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
