Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen is het oudste genootschap van geleerden in Nederland.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De vereniging werd als Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen opgericht op 21 mei 1752. De maatschappij werd te Haarlem opgericht door onder meer de Haarlemse burgemeester Arent de Raet, die tevens de eerste voorzitter was. Nadat de Universiteit van Leiden had bedongen dat de Maatschappij geen colleges mocht geven te Haarlem en de publicaties alleen in het Nederlands mochten verschijnen, om te voorkomen dat ze een concurrent zou zijn voor Leiden, werd de Maatschappij in 1761 goedgekeurd, en werd het octrooi verleend. In 1777 werd de "Oecomenische Tak" opgericht met als doel het bevorderen van de economie. Door succes werd deze tak in 1797 verzelfstandigd, en ging zij verder onder de naam Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel. In 2002, bij het 250-jarig bestaan van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, werd het predicaat Koninklijk verleend.
Sinds 2007 kent de maatschappij in samenwerking met de Nationale Denktank een jongerenafdeling : De Jonge Maatschappij. Jaarlijks worden alle zeer streng geselecteerde deelnemers van de Nationale Denktank uitgenodigd voor een lidmaatschap van 5 jaar. De leden moeten daarna weer uittreden om plaats te maken voor de nieuwe lichting.
[bewerk] Uitgaven
In de beginjaren van haar bestaan deed de Maatschappij enkele wetenschappelijke tijdschriften verschijnen, zoals de "Verhandelingen van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen" en "Natuurkundige Verhandelingen", maar toen er een grote verscheidenheid aan vakbladen verscheen in het Nederlands is zij overgestapt op het subsidiëren van die vakbladen in plaats van het zelf uitgeven ervan. Vandaag de dag geeft de Maatschappij zo nu en dan nog een publicatie uit zoals Oeuvres complètes de Christiaan Huygens, en sinds 1946 de Haarlemse Voordrachten.
[bewerk] Prijzen
Daarnaast is de Maatschappij vooral ook beroemd geworden om het uitschrijven van diverse prijsvragen. Tussen 1753 en 1917 zijn 1206 prijsvragen uitgeschreven betreffende diverse wetenschappelijke vraagstukken. Ook hiervan is de Maatschappij op een gegeven moment afgestapt, en is men wetenschappelijke projecten gaan subsidiëren. Ook geeft de Maatschappij tegenwoordig een aantal prijzen uit, zoals de Akzo Nobel Science Award en de Hollandsche Maatschappij Prijzen voor Jong Talent.
[bewerk] Kabinet en Bibliotheek
Zoals in die tijd gebruikelijk was bij wetenschappelijke genootschappen, kende de Maatschappij ook een eigen "Kabinet van Naturaliën" en een eigen bibliotheek. Het kabinet was vanaf 1759 opgengesteld voor publiek, en had onder andere een populariserende functie. Hierin waren enkele collecties opgenomen van verzamelaars. Doordat in de loop van de negentiende eeuw de musea in opkomst waren, en de functie van het kabinet op die manier eigenlijk een beetje verloren ging, werd in 1866 besloten om het Kabinet op te doeken.
De bibliotheek diende vooral voor het verzamelen van wetenschappelijke literatuur, zodat wetenschappers hiertoe toegang hadden. Dit was vooral belangrijk in de periode dat aan de universiteit nog nauwelijks gedoceerd werd in bepaalde wetenschapsgebieden, zo werden de natuurwetenschappen lange tijd niet zelfstandig gedoceerd, maar waren zij ondergebracht bij bijvoorbeeld filosofie en geneeskunde. Maar naarmate dat klimaat verbeterde verwaterde ook de functie van de Bibliotheek van de Maatschappij, en de bibliotheek werd in 1946 dan ook samengevoegd met die van het Teylers Museum, dat nabij het Hodshonhuis was gelegen (waarin de Maatschappij sinds 1841 zetelt), en een nauwe band kende met de Maatschappij.
[bewerk] Bron
- Prof.R.J.Forbes, Natuur en Techniek 1963, 31e jaargang, no 11, blz. 380 - 384: "De ``geleerde genootschappen`` in ons land"
