Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek, vaak kortweg aangeduid als KNIOZ (of de oudere naam, NIOZ), is een onderzoeksinstituut dat deel uitmaakt van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, NWO.
Het instituut werd opgericht in 1876 als het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en vormt daarmee een van de oudste oceanografische onderzoeksinstellingen van Europa. Het NIOZ was oorspronkelijk gevestigd in Den Helder maar sinds 1965 is het instituut te vinden op Texel, dicht bij de veerhaven in 't Horntje.
Het instituut houdt zich bezig met onderzoek op het terrein van oceanografie, biologie, toxicologie, biochemie en geologie en beschikt onder meer over eigen onderzoeksschepen. Er werken 250 mensen bij het instituut dat sinds het 125-jarig bestaan in 2001 het predicaat 'koninklijk' mag voeren. Per augustus 2007 werd de naam van Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee veranderd in de huidige naam Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek.
Inhoud |
[bewerk] Afdelingen
[bewerk] Fysische Oceanografie
De afdeling Fysische Oceanografie houdt zich bezig met de natuurkundige aspecten van de zee. Dit betreft onder andere de gelaagdheid van de zee en de grootschalige waterbewegingen in de oceanen, maar ook de kleine turbulenties in de Waddenzee. Een deel van het werk vindt plaats in de vorm van zeegaand onderzoek vanaf onderzoeksschepen, onder andere via tochten op de Noordzee, Atlantische- en Indische oceaan en Antarctische wateren. Ook wordt gebruik gemaakt van satellietgegevens over stroming en watertemperaturen. Een ander deel bestaat uit zuiver theoretisch onderzoek. Moderne wiskundige methoden zoals chaostheorie worden hier gebruikt om golf- en getijdenbewegingen beter te begrijpen.
[bewerk] Mariene Biochemie en Toxicologie (MBT)
Deze afdeling houdt zich bezig met de bepaling van de moleculaire samenstelling van organisch materiaal in zee-organismen, sedimentmateriaal en jonge en oude sedimenten. Het doel is het begrijpen van de herkomst van organisch materiaal in zee en in de aardkost en van de veranderingen die in de loop van de tijd in dat materiaal hebben plaatsgevonden. Met behulp van zogenaamde moleculaire fossielen is het mogelijk de aanwezigheid van diverse soorten organismen in vroegere zeemilieus aan te tonen een daardoor een idee te krijgen van vroegere milieucondities in de zee. Periodiek en incidentele lange en korte termijn klimaatverschillen worden getraceerd aan de hand van hoge resolutie studies van organische verbindingen in sedimenten. De resultaten dienen onder andere voor de evaluatie van klimaatmodellen. Tenslotte houdt toxicologie zich bezig met de bestuderingen van concentraties van verontreinigde organische verbindingen, zoals PAK’s PCB’s in water en bodem en het toxische effect hiervan op organismen.
[bewerk] Mariene Chemie en Geologie (MCG)
Tot de chemische geologie behoort het onderzoek naar de betrokkenheid van voedingstoffen (stikstof en fosforverbindingen) en metalen (voornamelijk ijzer) bij de groei van algen, terwijl tevens aandacht wordt besteed aan de bij dit proces optredende uitwisseling van gassen (koolstof, koolzuur en stikstofoxiden). Ook de opnamecapaciteit van de zeeën voor de CO2 uit de atmosfeer is een belangrijk onderwerp.
Een tweede tak van onderzoek betreft het lot van organisch materiaal en de daarin opgeslagen elementen als stikstof, fosfor en zwavel op de zeebodem en in het sediment.
De mariene geologie houdt zich bezig met onderzoek van transport, afzetting en erosie van sediment, zowel in riviermonden en de Waddenzee als op het continentale plat, de continentale helling en in de diepzee. Apparatuur is ontworpen om ter plaatse in het water en in de bodem metingen uit te voeren. De sedimenten bevatten informatie over veranderingen in het klimaat in de loop der tijden en hoe de oceaan daarop reageerde. Hiermee hangt onderzoek samen naar de mineralogie van het sediment en naar het gelijktijdige voorkomen in het water van silica en aluminium, de belangrijkste componenten van het sediment.
[bewerk] Biologische Oceanografie (BIO)
Deze afdeling bestudeert de levensomstandigheden, de voedselketens en de productiviteit van het plankton in de Noordzee en diverse andere oceaan. Naast de bepaling van de totale biomassa worden de soorten fyto- (=plantaardig) plankton en zoö- (=dierlijk) plankton gedetermineerd. De biomassa en productiviteit zijn een maat voor de hoeveelheid voedsel die beschikbaar is voor de hogere levensvormen in zee. Deze omstandigheden worden nagebootst in grote aquaria. Op deze manier kan men nagaan of besmetting van de zeedieren invloed hoeft op deze levensvorm. Ook de afbraak van plankton materiaal door bacteriën wordt bestudeerd, en de sedimentatie. Kwantificering van deze processen is heel actueel in verband met de bufferfunctie die de oceanen vervullen bij de toename van het broeikaseffect.
[bewerk] Mariene Ecologie en Evolutie
Bij het biologisch onderzoek in de ondiepe gedeeltes van de zee staat speciaal de Waddenzee in de belangstelling. Op dit gebied heeft het NIOZ zijn langste ervaring. De grote rijkdom aan bodemdieren geven de Waddenzee zijn bijzondere betekenis als opgroeigebied (kinderkamer) voor vissen foerageergebied voor trekvogels. Veranderingen met het seizoen en de jaren worden op de voet gevolgd aan de hand van langtermijn metingen van aantallen en groeisnelheden van uiteenlopende organismen als bodemdieren, vissen en vogels. De laatste jaren heeft het vogelonderzoek in getijdengebied een grote vlucht genomen. Na de ontrafeling van de trekroutes van wadvogels volgt nu een fase waarin vragen worden gesteld over de ecologische basis van de trekbewegingen.
Voortbouwend op de gedetailleerde veldkennis van het NIOZ, worden de ingewikkelde voedselrelaties tussen wadvogels, vissen en bodemdieren in toenemende mate onderzocht in experimentele opstellingen. Ook het zeebodemleven dat zich permanent aan het oog onttrekt, van nationale zeewateren tot diepzee, wordt op het NIOZ bestudeerd. Welke soorten komen er voor, hoe is hun ruimtelijk verdeling, welke aantallen per m2 en hoeveel is hun biomassa? Bodemsystemen kunnen zich op bepaalde plaatsen handhaven of veranderen via natuurlijk opeenvolgende stadia of misschien onder invloed van menselijk handelen. Of moet men hierbij in maanden, jaren of decennia moeten denken wordt bestudeerd.
