Knotsorchis
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| Knotsorchis | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Knotsorchis |
|||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Traunsteinera globosa (L.) Rchb. (1842) |
De knotsorchis (Traunsteinera globosa) is een Europese terrestrische orchidee. Het is een zeldzame soort van kalkgraslanden in het middel- en hooggebergte.
De plant dankt zijn naam aan de opvallende knots- tot kogelvormige bloeiwijze.
Inhoud |
[bewerk] Naamgeving en etymologie
- Synoniemen: Nigritella globosa Rchb. 1830, Orchis globosa L. 1759, Orchis halleri Crantz 1769, Orchites globosa (L.) Schur 1866
Nederlands: Knotsorchis, kogelorchis
Frans: Orchis globuleux
Engels: Round-headed orchid
Duits: Rosa Kugelorchis
De botanische naam Traunsteinera is vernoemd naar de Oostenrijkse apotheker en botanicus Josef Traunsteiner (1798–1850). De soortaanduiding globosa stamt uit het Latijn en betekent ‘rond van vorm’, wat slaat op de vorm van de bloeiwijze.
[bewerk] Kenmerken
[bewerk] Plant
De knotsorchis is een tot 60 cm hoge plant. De geelgroene bloemstengel heeft verspreid over de stengel vier tot zes bladeren. De bloeiwijze is zeer dicht, met tientallen kleine bloemen in een aanvankelijk kegelvormige, later kogel- tot bolvormige aar.
Het zijn terrestrische, overblijvende planten (geofyten), die overwinteren met twee eivormige wortelknollen.
[bewerk] Bladeren
De bladeren zijn aan beide zijden lichtgroen, ongevlekt, smal lancetvormig. De onderste bladeren zijn tot 13 cm lang, naar boven toe nemen ze in grootte af. De schutblaadjes zijn vliesvormig, groen met paarse randen, en even lang als de vruchtbeginsels.
[bewerk] Bloemen
De talrijke kleine bloempjes zijn roze tot paars, zeer zelden wit, en donker gevlekt. De sepalen en petalen zijn ovaal van vorm, met een lange spatelvormige spits, en vormen een helm. De lip is drielobbig, lichter dan de rest van de bloem en met opvallende donkerrode of purperen vlekken. Er is een dun, gebogen spoor.
De bloeitijd is van juni tot augustus.
[bewerk] Habitat
De knotsorchis geeft de voorkeur aan neutrale tot kalkrijke, vochtige of droge bodems op zonnige plaatsen, zoals kalkgraslanden en alpenweiden. In middel- en hooggebergtes komt de soort voor op hoogtes van 1000 tot 2700 m.
[bewerk] Voorkomen
De soort is zeldzaam en komt plaatselijk voor in de gebergtes van Europa, onder meer in de Pyreneeën, het Centraal Massief, de Alpen, de Vogezen, de Karpaten en de Abruzzen. Het verspreidingsgebied loopt van Spanje tot voorbij de Balkan en van Polen tot in Italië.
[bewerk] Verwante en gelijkende soorten
Verwarring met de andere vertegenwoordiger van het geslacht, Traunsteinera spherica (die door sommige taxonomen als een ondersoort van Traunsteinera globosa wordt beschouwd) is praktisch onmogelijk, mits die steeds wit of crèmekleurige bloemen heeft.
Wel kan de knotsorchis door zijn bloeiwijze en habitat verward worden met de piramide-orchis (Anacamptis pyramidalis) of met de roze-gekleurde soorten van de vanilleorchis (Nigritella ). De eerste soort heeft echter nooit gestippelde bloemen, en de vanilleorchissen zijn veel kleiner (maximaal 20 cm).
[bewerk] Bedreiging en bescherming
De knotsorchis is beschermd in onder meer Frankrijk en Duitsland.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Traunsteinera globosa op Wikimedia Commons.
|
[bewerk] Referenties
- Ouvrage collectif sous l'Egide de la Société Français d'Orchidophilie, 1998.: Les Orchidées de France, Belgique et Luxembourg, Collection Parthenope, ISBN 2-9510379-1-0
- Pierre Delforge, 1994.:Guide des orchidées d'Europe, d'Afrique du Nord et du Proche-Orient, Delachaux et Niestlé, ISBN 2-603-01323-8
[bewerk] Externe links
- Tela Botanica: nomenclatuur en verspreiding in Frankrijk (fr)
- Alpenflora: Beschrijving en afbeeldingen (fr)
