Kilt
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een kilt is een traditioneel Schots kledingstuk voor mannen (rok) die ook tegenwoordig nog wel door (vooral schotse) mannen wordt gedragen bij bijzondere, folkloristische en officiële gelegenheden. Met name bij doedelzakspelers vormt de kilt een onderdeel van de traditionele kleding. Ook in de punk, alternatieve en gothic scene worden door sommige jongens kilts gedragen, vaak in combinatie met legerkistjes of hoge veterlaarzen, al dan niet met grote metalen gespen versierd. Sneakers eronder is ook een mogelijkheid.
Inhoud |
[bewerk] Beschrijving en geschiedenis
De eenvoudigste kilt bestaat uit een recht stuk textiel, vanouds geweven wol. Dit wordt hoog om het lichaam gewikkeld, waarna een riem om het middel wordt gedaan en vervolgens het deel wat om de borst zit over de riem wordt geslagen.
Deze eenvoudige kilt had zo zijn voordelen, omdat hij op verschillende manieren gedragen kon worden. Het bovenste deel kon over de schouder geslagen worden en als cape dienen. Ook was hij erg geschikt om er mee in de open lucht te slapen, en kon hij dienen als een soort geïmproviseerd schild tijdens gevechten, door de niet gebruikte stof om de linkerarm te wikkelen. Het doek kon echter ook tijdens gevechten van man tot man in de weg zitten en vaak gooide men ze af, om vervolgens na de strijd de kilt weer op te zoeken.
Deze kilt werd ook wel filleadh mor genoemd (grote kilt). De moderne kilt, ook wel fillead beag (kleine kilt) of philabeg genoemd werd waarschijnlijk in het leven geroepen voor arbeiders zodat deze zich vrijer konden bewegen.
Bij de kilt wordt ook vaak een tasje gedragen, de sporran genaamd en de sgian dubh, een kleine dolk die men in de kous steekt. Draagt men de kilt casual dan horen de kousen afgestroopt te zijn. Maar draagt men de kilt bij een gala of andere gelegenheid, dan dienen de kousen opgetrokken te zijn.
[bewerk] Ierse kilt
Behalve de Schotse kilt, die in Schotland wordt gedragen, bestaat er ook een Ierse rok die door mannen wordt gedragen. Deze heet echter niet "kilt", maar "leine" (meervoud "leinte").
De enige overeenkomst tussen deze beide kledingstukken is de lengte: de onderzoom moet zo'n één inch boven de grond hangen wanneer men (rechtop) geknield zit. Daarnaast zijn er nogal wat verschillen tussen de kilt en de leine. Anders dan de kilt, die ook in het dagelijks gebruik wordt gedragen, wordt de leine vrijwel alléén gedragen tijdens officiële gelegenheden en tijdens Irish Dancing. De kilt is van wol, terwijl de leine van katoen of linnen is gemaakt. Verder zitten in een kilt géén plooien aan de voorkant, maar zitten er een soort van plissé-plooien opzij en achter. Bij de leine zitten de plooien daarentegen ook aan de voorkant en zijn ze "grover" dan bij de kilt. De kilt is altijd "geruit", terwijl de leine altijd egaal van is kleur, en dat in een felle kleur: fel-rood, staal-blauw, kanarie-geel, grasgroen, wit enz. Donkere kleuren zoals donkerbruin komen minder voor bij de leine.
Vóórop de kilt behoort een zogeheten "sporran" te worden gedragen (zie hierboven). Bij de leine is zo'n draagtasje niet verplicht maar het mag wel.
[bewerk] Wetenswaardigheden
- Van origine behoort men onder de kilt geen ondergoed te dragen, maar juist weer wél indien men danst, of men sport, bijvoorbeeld bij de "Highland Games". Het is niet duidelijk of voor de leine exact dezelfde regels gelden.
- Iedere Schotse clan heeft zijn eigen ruitpatroon, tartan genaamd, en een Schot heeft het motief van zijn kilt dan ook niet vrij voor het uitkiezen.
- Het dragen van een kilt was mannen in Engeland jarenlang verboden tenzij men van Schotse komaf was.
