Keurvorstendom van de aartskanselier
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het keurvorstendom van de aartskanselier in het Heilige Roomse Rijk bestond onder deze naam van 1803 tot 1806.
Inhoud |
[bewerk] De keurvorst van Mainz als aartskanselier
De kanselier was in de tijd van keizer Otto I degene die belast was met vervaardigen van de oorkonden en het toezicht op de koninklijke schrijvers. Omdat in die tijd vrijwel alleen de geestelijken konden lezen en schrijven, viel deze funtie toe aan een hoge geestelijke. Keizer Otto I vertrouwde deze functie eerst toe aan zijn broer Bruno, de aartsbisschop van Keulen en later aan zijn zoon Willem, de aartsbisschop van Mainz. Sindsdien is deze functie verbonden met de aartsbisschoppelijke zetel van Mainz. De keurvorst van Mainz had als enige keurvorst een hoffunctie die meer was dan een eretitel. Reeds in de middeleeuwen moest hij de voorbereidingen voor de verkiezing van een koning voorbereiden: het uitnodigen van de vorsten, het leiden van de verkiezingsonderhandelingen en het vervaardigen van de protocollen. Als er een rijksdag werd gehouden, voerde hij dezelfde werkzaamheden uit. Ook was hij het hoofd van de koninklijke kanselarij. In de loop der tijd kwamen daar meer rechten en plichten bij. De keurvorst van Mainz was de voorzitter van het college van keurvorsten en hij had de leiding bij de algemene aangelegenheden van het rijk. Toen de rijksdag permanent in Regensburg zetelde, werd de gezant van Mainz rijksdirectiegezant genoemd en de besluiten van de rijksdag werden door zijn medewerkers administratief verwerkt. Onder de verantwoordelijkheid van de keurvorst van Mainz vielen verder het archief van de rijksdag en het Rijkskamergerecht te Wetzlar. Toen de geestelijke vorstendommen in 1803 werden opgeheven, leek het dan ook noodzakelijk de combinatie keurvorst-aartskanselier te handhaven.
[bewerk] De laatste keurvorst van Mainz
Karl Theodor von Dalberg was sinds 25 juli 1802 keurvorst van Mainz en bisschop van Worms. Het grootste deel van het keurvorstendom, (inclusief de stad Mainz) en het grootste deel van het prinsdom Worms (inclusief de stad Worms) waren op dat moment al ingelijfd bij Frankrijk. Dalberg was sinds 14 januari 1800 al prinsbisschop van Konstanz.
[bewerk] De regeling van het aartskanselierschap van 1803
In de Reichsdeputationshauptschluss van 25 februari 1803 werd het aartskanselierschap geregeld voor situatie die ontstaan was na het verlies van de linker Rijnover aan Frankrijk en het opheffen van de geestelijke vorstendommen.
In paragraaf 25 is vastgelegd:
- De aartsbisschoppelijke zetel van Mainz wordt overgebracht naar Regensburg. De waardigheden van keurvorst, rijksaartskanselier, metropolitaan-aartsbisschop en primaat van Duitsland blijven eeuwig met Regensburg verenigd. De metropolitane jurisdictie strekt zich voortaan uit over alle op de rechter Rijnoever liggende delen van de voormalige kerkprovincies Mainz, Trier en Keulen, echter met uitzondering van de Pruisische staten en met uitzondering van de Salzburgse kerkprovincie wat betreft de gebieden binnen het keurvorstendom Beieren.
- Het wereldlijk gebied bestaat in eerste instantie uit de vorstendommen Aschaffenburg en Regensburg. Het eerste bestaat uit het hoofdambt Aschaffenburg en de ambten Aufenau, Lohr, Orb met de zoutinstallaties, Prozelten, Klingenberg op de rechter Mainoever en het Würzburgse ambt Aurich im Sinngrunde. Het tweede bestaat uit het prinsbisdom Regensburg en de gelijknamige stad (zie rijksstad Regensburg), inclusief de daarin gelegen geestelijke goederen, met name Sankt Emmeram, Obermünster en Niedermünster. Verder bestaat het wereldlijk gebied uit de rijksstad Wetzlar als graafschap met de volledige landshoogheid. En verder alle stichten, kloosters en abdijen zoverre ze binnen genoemde vorstendommen en graafschap liggen.
- Hier volgt een gedeelte, waarin een financiële regeleing getroffen wordt voor het verlies van de overige gebieden.
- De keurvorst-aartskanselier wordt gekozen volgens de statuten van de oude metropolitaan-kerk (dus van Mainz).
- De steden Regensburg en Wetzlar zijn onvoorwaardelijk neutraal, zelfs in Rijksoorlogen, omdat de eerste de zetel is van de rijksdag en de tweede de zetel van het Rijkkamergerecht.
[bewerk] Het einde van aartskanselierschap in 1806
Op 12 juli 1805 is de keurvorst-aartskanselier één van de vorsten die de Rijnbondakte ondertekent, die het definitieve einde van het Heilige Roomse Rijk inluidt.
- In artikel 1 maken deze vorsten zich los van het keizerrijk en treden toe tot de Rijnbondconfederatie.
- In artikel 4 krijgt de keurvorst-aartskanselier een nieuwe titel: vorst-primaat.
- In artikel 22 krijgt de vorst-primaat de rijksstad Frankfurt.
- In artikel 24 krijgt de vorst-primaat de soevereiniteit over de gebieden van de vorsten en graven van Löwenstein-Werheim, in zoverre ze op de rechter Mainoever liggen en over het graafschap Rieneck, de mediatisering.
Op 1 augustus 1806 verklaren de Rijnbondstaten in Regensburg dat zij niet langer deel uit maken van het keizerrijk. Als vervolgens keizer Frans II op 6 augustus de Duitse keizerkroon neerlegt, betaat het rijk niet meer en zijn er ook niet langer keurvorsten en aartskanseliers nodig.
