Kasteel Op Genhoes
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Kasteel Op Genhoes of Genhoes vormt een laatste herinnering aan het feodale verleden van de gemeente Brunssum in Nederlands-Limburg. Brunssum telde in de loop van de geschiedenis minstens drie adellijke huizen. Het Bexhoes of Höfke, een meer zuidwestelijk gelegen kasteelachtig landhuis, werd nog in de jaren '50 van de twintigste eeuw met de grond gelijk gemaakt. Genhoes dankt zijn naam ("hét huis bij uitstek") aan het feit dat op dit kasteel in feite het hoogste gerechtsorgaan van de regio Brunssum gevestigd was. Enkele op het grondgebied van de huidige gemeenten Onderbanken en Schinnen gelegen kastelen waren in juridisch opzicht ondergeschikt aan dit huis. Vandaar dat deze kastelen in de volksmond met de diminutieve benaming Huuske (Huisje) aangeduid werden. Het gaat daarbij onder meer om Kasteel Doenrade (Doonderhuuske) en Kasteel Heyenhoven (Sjilvender Huuske).
De tegenwoordig resterende vleugel vormde minder dan een vijfde van het oorspronkelijke kasteelcomplex. Deze vleugel bestaat uit het sterk gewijzigde poortgebouw uit het midden van de 16e eeuw en de pachterswoning die rond 1648 (muurjaartal) ontstond. Tegenwoordig zijn beide onder één enkel zadeldak samengebracht. Het eigenlijke herenhuis werd in de jaren '30 van de vorige eeuw gesloopt. Oorspronkelijk heeft het kasteel wat stijl betreft waarschijnlijk bij de Maaslandse renaissance aangeleund, met voor deze stijl kenmerkende natuurstenen geveldecoraties en tussendorpelvensters. Die zijn echter in de overgebleven vleugel niet meer aanwezig. De grachten rond het kasteel zijn verdwenen en een deel van de kasteelhoeve in de voor Limburg zo typische vakwerkbouw is in de laatste decennia van de 20e eeuw nog gesloopt.
De laatste adellijke familie die Genhoes bewoonde was de baronnenfamilie de Negri. Verschillende baronnen de Negri waren in de 19e eeuw burgemeester van Brunssum. Hun familiegrafsteen, die vroeger naast de kerk in het centrum van de gemeente stond, staat tegenwoordig op de openbare begraafplaats van Brunssum, enkele honderden meters verderop. Andere adellijke families die in de loop van de eeuwen in Brunssum resideerden waren de familie Bex, die het voornoemde Bexhoes bewoonde, Clutt, Weerst of Roist en Vos. De laatste ridderfamilie bouwde naar alle waarschijnlijkheid Kasteel Op Genhoes.
