Kapucijnenkerk (Oostende)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Kapucijnenkerk is de oudste kerk van de Belgische badstad Oostende. Deze kerk van de zeelieden is gelegen in het hart van Oostende, temidden het Schipperskwartier. Dit kerkje is, na de Sint-Pieterstoren (de Peperbusse) het oudste gebouw van Oostende.
Toen de paters Kapucijnen zich vestigden in het Oostende op 26 november 1615, kort na de verwoesting door het Beleg van Oostende (1601-1604), bouwden zij er een eenbeukig kerkje onder leiding van de kapucijn Hilduardus van Dendermonde. Op het plan uit 1604 voor de heropbouw van Oostende van Wenzel Cobergher (1561-1634), hofarchitect van de aartshertog, was een plein ingevuld ten zuidwesten van de Grote Markt aangeduid met 'l'héritage pour les cappucins'. De eerste steen van de kerk werd gelegd op 1 juli 1618 door Maximiliaan van Enghien, de abt van het klooster in Oudenburg. De kerk werd ingewijd door Mgr. Antonius Triest, de bisschop van Brugge, op 9 juni 1620. Het contract tussen het stadsbestuur en de kapucijnen stipuleerde dat zij de enige kloostergemeenschap van Oostende zouden zijn. De berooide stad kon immers geen twee gemeenschappen onderhouden. Pas in 1653 konden de Oratorianen van Scherpenheuvel zich in Oostende vestigen als bedienaars van een parochiekerk en oprichters van een college.
In 1621 werd een aanpalend klooster gebouwd op een U-vormige plattegrond. Het huidige Mijnplein bevatte toen het toenmalig klooster en de kloostertuin. Dit klooster werd nog uitgebreid in 1631 en 1642. Waar dit klooster en de kloostertuin toen waren, is er nu een groot plein, het huidige Mijnplein.
Het kerkje kreeg een tweede beuk in 1643-1644. In de periode van de 17de-18e eeuw leefden er in het klooster ongeveer 25 kapucijnenpaters. Zij zetten zich ten volle in voor de vissers en waren daardoor zeer geliefd. Bovendien konden ze rekenen op het stadsbestuur voor geldelijke steun. Ook gedurende de pestepidemie van 1666 zetten zij zich volledig in om de zieken in stervensnood bij te staan.
De paters kapucijnen stonden ook in voor de eredienst in de kapel van het fort St.-Philippus aan het sluizencomplex van het gehucht Sas-Slijkens. Dit Spaans fort, opgericht tijdens het Beleg van Oostende, had sterk aan belang gewonnen en was sterk uitgebreid. Immers in 1662 was Duinkerke in Frans bezit gekomen. Nieuwpoort was evenzeer bedreigd. Oostende was dan de enig overblijvende haven van de Spaanse Nederlanden.
Gedurende de Spaanse Successieoorlog (1701-1714) werden de kerk en het bijhorende klooster zwaar beschadigd door dagenlange beschieting in juli 1706 van Oostende door de Engelse vloot onder leiding van admiraal Fairburn.
De Franse Revolutie bracht grote verandering. In 1797 werden het klooster en de kerk aangeslagen door de Franse bezetter en werden deze eigendommen openbaar verkocht. Maar de kerk met inboedel bleef bewaard. In 1798 verlieten de kapucijnen Oostende voorgoed. Zij hadden anderhalve eeuw een stabiel element gevormd voor de zielzorg van de Oostendenaars.
Het stadsbestuur kocht deze kerk in 1823. Het werd vervolgens gebruikt als hulpkerk van de Sint-Pieterskerk. De zijgevel langs de Cirkelstraat kwam vrij, toen in 1842 enkele huizen die tegen de kerk gebouwd waren, afgebroken werden. Het kerkje werd ingrijpend gerestaureerd in 1958-1961.
Bij het betreden van kerk ziet men recht voor zich het eikenhouten barokken portiekaltaar met langs weerskanten twee eikenhouten zuilen. Tussen de linkse zuilen staat het beeld van Franciscus van Assisi, tussen de rechtse zuilen het beeld van H. Jozef van Leonissa met de galg. In het midden van het altaar staat het schilderij "De Kruisafneming" van de hand van Ghislain Vroilynck uit 1621. Onder zuilen zien we de gesculpteerde medaillons van vier kerkvaders : links Augustinus en Hiëronymus en rechts Gregorius I de Grote en Ambrosius. Op de middelste zuilen bovenaan staan de patroonheiligen van Oostende: Petrus en Paulus.
Dit barok uitzicht getuigt van de grote welvaart van deze kerk en klooster tijdens de 17e eeuw.
Vrome vissersvrouwen kwamen er een behouden thuisvaart afsmeken voor hun man. De drie votiefvissersbootjes (kerkscheepjes) herinneren hieraan. Het altaar van hun patroonheilige, de H. Antonius van Padua ("Sint Antoontje") staat langs langs de zijmuur. Het schilderij van St.-Antonius en de H. Hostie is van een onbekende meester. Bovenop het altaar staat een aangekleed beeld van deze heilige met het kindje Jezus op de arm. Het altaar bevat nog twee eikenhouten sculpturen : links, de H. Bonaventura en rechts de H. Felix met zijn bedelzak.
Na de Tweede Poolse Opstand van 1863 waren er veel Poolse gezinnen uitgeweken naar West-Europa. Een aanzienlijk aantal had zich in Oostende gevestigd. Zij beschouwden het Kapucijnenkerkje als het hunne en schonken in 1865 voor het eikenhouten altaar in de tweede beuk een schilderij van de Poolse schilder Zaleski (Krakau 1796-1877). Het stelt de tenhemelopneming van Maria voor, kopie naar het bekende schilderij van Murillo. Het bevat onderaan het Pools wapenschild met de tekst 'Votum Polonorum 1865' (Gelofte van de Polen, 1865).
Bij de ingang van de kerk staat een eenvoudig doksaal met orgel. Dit orgel werd in 1940 beschadigd door Duitse schietoefeningen. Het werd in 2001-2002 volledig vernieuwd en op ambachtelijke wijze vervaardigd in vroege-barokstijl door Stan Arnauts. De dispositie, de opbouw en de stemming sluiten aan bij de 17de-eeuwse traditie van de polyfone noordelijke barokorgels. Onder het doksaal staat een beeld van de gekruisigde Christus. Ernaast staat een eikenhouten madonnabeeld.
De kruisweg aan de rechtergevel bestaat uit taferelen in 1870 geschilderd door de Roeselaarse kunstschilder Ferdinand Callebert (1811-1908).
De eikenhouten preekstoel staat langs de linker zijgevel tussen het St.-Antoniusaltaar en het raam met gebrandschilderd glas uit 1869. De zijkanten van de kuip zijn versierd met medaillons.
Na de restauratiewerken werd er op 29 april 1961 een beeldje geplaatst langs de buitengevel aan het Mijnplein. Het stelt de zittende madonna voor en is van de hand van de beeldhouwer Paul Dewispelaere uit Moerkerke.
Dit kostbaar reliekschrijn uit de 17e eeuw werd op 23 juni 1960 geklasseerd als beschermd monument.
[bewerk] In de kunst
- Interieur van de Kapucijnenkerk in Oostende door Mécislas De Rakowsky (1877-1947) - Olieverf op paneel (1924) - Museum voor Schone Kunsten, Oostende
[bewerk] Referentie
- De Groeve, A. - 'De geschiedenis van de Kapucijnen en de Kapucijnenkerk te Oostende', De Plate 16 (1987), p. 169-230
- Van Craeynest, Raymond - 'De Kapucijnen en de Kapucijnenkerk in Oostende', Open Monumentendag Oostende (1999), p. 37-40
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Kapucijnenkerk (Oostende) op Wikimedia Commons.
|
