Jinfengopteryx

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Jinfengopteryx elegans ("sierlijke gouden-feniksvleugel") is een theropode dinosauriër uit de groep van de Eumaniraptora tijdens het begin van het vroege Krijt levend in het huidige China.

De soort is in maart 2005 beschreven door Ji Qiang. Het zeer gave fossiel, gevonden in juli 2004, is dat van een klein volwassen bevederd dier, 55 centimeter lang, waarvan de helft staart - en dat is relatief weinig voor een theropode. De staart draagt lange gebandeerde pennen. De kop is kort met zeer vele kleine tanden en een forse hersenpan, hetgeen bij elkaar een zeer vogelachtige indruk maakt. Het beest heeft de grote armen die typerend zijn voor de groep. De veren daar zijn echter slecht bewaard gebleven. De hele groep Eumaniraptora beschikte typisch over echte veren. Als die op de armen lang waren, had een soort dus vleugels. Hoe kleiner een soort is, hoe kleiner ook de minimale dragende oppervlakte nodig om te kunnen vliegen. Bij Jinfengopteryx nu zijn de armen groter dan die kritieke grens. Dit bracht Ji ertoe van een vogel te spreken. Ook voerde Ji een kladistische analyse van 205 eigenschappen uit die aantoonde dat Jinfengopteryx basaler was dan Archaeopteryx en de zustergroep van haar klade. Dit leidde tot persberichten als: "'s-werelds oudste vogel ontdekt!".

Deze voorstelling van zaken is zeer problematisch.

Iedere kladistische analyse is voorlopig; dat is geen reden er een af te wijzen totdat zij weerlegd is, maar omdat 205 eigenschappen voor een uitstekend fossiel bij deze zeer goed onderzochte groep tegenwoordig wat weinig is, moet de kans op weerlegging zeer reëel worden geacht. Wellicht behoort Jinfengopteryx "gewoon" tot de Deinonychosauria net als de mogelijk vliegende vorm Microraptor. Er werd onmiddellijk na de beschrijving al door anderen gesuggereerd dat Jinfengopteryx een basale troodontide zou zijn, nauw verwant aan Sinovenator. Een nieuwe analyse van Turner uit 2007 gaf inderdaad als uitkomst dat Jinfengopteryx tot de Troodontidae behoorde.

Een tweede probleem is het feit dat juist een plaatsing basaler dan Archaeopteryx uitsluit dat Jinfengopteryx een vogel is: de Aves zijn immers meestal verankerd op Archaeopteryx zodat een basalere soort per definitie niet tot de vogels behoort - tenzij men daarvoor de definitie omgooit. De soort zou dus een basaal lid van de Avialae zijn.

Een derde probleem is dat juist het cruciale verenkleed op de armen ontbreekt. Of het draagvermogen werkelijk voldoende was, is dus nog onzeker. Wel is duidelijk dat de achterpoten relatief lang zijn, maar zonder lange slagpennen, zoals Microraptor; iets wat meer op een lopende dan vliegende levenswijze duidt.

In ieder geval is het fossiel op zich niet letterlijk ouder dan Archaeopteryx

Als de analyse juist mocht blijken te zijn, is de vondst desalniettemin een enorme doorbraak in het onderzoek naar de oorsprong van de vogels: een vliegende vorm die nauwer aan Archaeopteryx dan aan Deinonychosauria verwant is, geeft ons aanwijzingen over een nog onbekende fase in de evolutie van het vliegen.

In de buikholte van Jinfengopteryx zijn verschillende kleine ronde voorwerpen aangetroffen. Ji speculeert dat het misschien eieren zijn of zaden.

[bewerk] Literatuur

• Ji, Q., Ji, S., Lu, J., You, H., Chen, W., Liu, Y., and Liu, Y. (2005). "First avialan bird from China (Jinfengopteryx elegans gen. et sp. nov.)." Geological Bulletin of China, 24(3): 197-205