James Randi
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
James Randi, geboren als Randall James Hamilton Zwinge, beter bekend als The Amazing Randi (Ontario, Canada, 7 augustus 1928) is een Amerikaanse goochelaar, scepticus en bestrijder van pseudo-wetenschap (inclusief homeopathie) van Canadese afkomst.
Hij is waarschijnlijk het bekendst van de One Million Dollar Paranormal Challenge waarin de James Randi Educational Foundation een prijs van een miljoen dollar uitlooft aan degene die het bewijs kan geven van enig paranormaal of bovennatuurlijk verschijnsel onder testomstandigheden waar beide partijen mee akkoord gaan.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
[bewerk] Jeugd
Zijn belangstelling voor het ontkrachten van het paranormale begon in zijn tienertijd. Hij was aanwezig bij een show van een goochelaar die iemand uit het publiek vroeg hem te helpen bij een optreden. Randi, als beginnend goochelaar, wilde dat uiteraard. Toen Randi zijn hand opstak zei de goochelaar "Ah jongeman, u bent zelf ook goochelaar?" Na het optreden sprak de verbaasde Randi de man aan en vroeg hoe hij dit wist. De man vertelde hem echter dat hij het niet wist. Het was gewoon onderdeel van zijn act: als het klopte schreef hij het toe aan 'magische krachten' en als het niet klopte dan maakte hij er een grap van.
Toen hij 15 jaar oud was, werd hij voor het eerst geconfronteerd met misbruik van goocheltrucs. In een kerk in zijn woonplaats was hij er getuige van hoe simpele goocheltrucs gepresenteerd werden als Goddelijke macht. Vanaf dat moment begon hij, in navolging van zijn grote voorbeeld Houdini, met het aan de kaak stellen van charlatans. Zijn exposé van deze oplichterij werd hem niet in dank afgenomen, iets wat hij later nog vele malen ervaren heeft. Volgens Randi kunnen maar weinig mensen het waarderen als hun favoriete illusie wordt aangevallen, zelfs als de bewijzen voor zich spreken.
[bewerk] Professionele carrière
Randi heeft als professioneel goochelaar en ontsnappingsartiest gewerkt sinds 1950. In het blad Abracadabra beschreef hij de illusionistengemeenschap eens als volgt: "Ik ken geen enkele beroepsgroep die zo afhankelijk is van wederzijds vertrouwen als de onze". Randi wordt in de kringen van goochelaars gezien als een van de weinige echte grootmeesters in het vakgebied - iemand die alle technische en psychologische nuances van een illusie ziet en begrijpt.
[bewerk] Conflict met Uri Geller
Randi kreeg pas echt de schijnwerpers op zich toen hij de paranormale claims van Uri Geller betwistte. Randi beschuldigde Geller ervan een charlatan te zijn die standaardgoochelkunst gebruikte om zijn paranormale kunsten te staven, en herhaalde deze uitspraken in zijn boek The magic of Uri Geller. Geller daagde hem daarvoor zonder resultaat voor de rechter en de rivaliteit duurt nu al 30 jaar. Randi was medeoprichter en prominent lid van het CSICOP (Committee for the Scientific Investigation of Claims of the Paranormal), totdat hij terugtrad vanwege de rechtszaken tegen hem door Geller. Hij deed dit om de organisatie te beschermen. Sinds deze rechtszaken heeft Randi Geller geen oplichter meer genoemd, maar volstaat er mee er op te wijzen dat hij hetzelfde als Geller kan, maar dan met een truc. "Als Geller het doet met paranormale krachten, doet hij het op de moeilijke manier" is ook een uitspraak van Randi.
[bewerk] Randi tegen de charlatans
Randi schreef verschillende boeken waarin hij het geloof in en de claims van paranormale verschijnselen aanviel. Hij is altijd strijdbaar gebleven in het onthullen van bedriegers en charlatans die hier misbruik van maken ten behoeve van eigen gewin. Zijn Project Alpha toonde de manco's van veel universitaire paranormale onderzoeksprojecten aan. Randi's ontmaskering van gebedsgenezer Peter Popoff had tot gevolg dat Popoffs invloed en populariteit sterk daalden.
[bewerk] Einde James Hydrick
Begin jaren tachtig betekende een test van Randi ook het einde van de paranormale carrière van James Hydrick. Deze beweerde psychokinetische krachten te bezitten. Dat demonstreerde hij door bladeren van een telefoonboek om te slaan en potloden te laten draaien, zonder ze aan te raken. Toen Randi samen met Hydrick verscheen in een aflevering van het Amerikaanse televisieprogramma That's My Line onderwierp Randi de vermeende psychokineticus aan een test, waaraan Hydrick vrijwillig meewerkte. Randi verdacht hem ervan dat hij op een goed gecamoufleerde manier tegen het telefoonboek en de potloden blies en met zijn lichaam lucht verplaatste. Vervolgens legde Randi een grote hoeveelheid kleine stukjes vederlicht storaxschuim om de voorwerpen heen en verzocht Hydrick zijn kunsten te herhalen, zonder het storaxschuim op te laten waaien. Hydricks 'krachten' bleken vervolgens in geen velden of wegen te bekennen. Dat betekende het einde van Hydricks televisieloopbaan. Later, in 1981, bekende Hydrick ook zelf aan journalist Dan Korem dat het maar een truc geweest was.
[bewerk] JREF
In 1996 richtte Randi de James Randi Educational Foundation (JREF) op. Deze organisatie ondersteunt onderzoek van paranormale claims en probeert deze te testen onder gecontroleerde onderzoeksomstandigheden. Iedereen die als eerste een bovennatuurlijke vaardigheid kan aantonen, ontvangt een prijs van $1.000.000. Nog niemand heeft de test kunnen doorstaan.
Randi schrijft regelmatig een column, Twas Brillig, voor het tijdschrift Skeptic van The Skeptics Society.
[bewerk] De '$1 Million Challenge'
[bewerk] Voorwaarden
In de voorwaarden en regels voor de '$1 Million Challenge' heeft Randi vastgelegd dat beide partijen (hijzelf en degene die de uitdaging aangaat) overeenkomen welke uitkomsten van de test een succes dan wel een mislukking zullen betekenen. Deze bedinging wordt door zijn tegenstanders soms aangevoerd als reden waarom zoveel zelfverklaarde paranormale beroepsbeoefenaars weigeren aan de test mee te doen. Men beweert dat deze bedinging er is om Randi de gelegenheid te geven nooit te hoeven uitbetalen. Deze beweringen zijn echter ongegrond omdat de prijs in beheer is gegeven aan Goldman, Sachs & Company en het niet betalen fraude zou zijn van Randi's kant.
Wat een succes of mislukking betekent verschilt per geval, omdat iedereen die de uitdaging wil aangaan iets anders beweert te kunnen. De meeste tijd gaat volgens Randi zitten in het duidelijk krijgen wat iemand nu eigenlijk precies zegt te kunnen. Het is noodzakelijk om dit precies te bepalen om een test te kunnen ontwerpen in overleg met beide partijen, die kan aantonen of iemand wel of niet kan wat hij of zij beweert te kunnen.
Randi is niet geïnteresseerd in hoe mensen beweren iets te kunnen. Het enige dat zij hoeven te doen om de prijs te winnen is te laten zien, onder gecontroleerde omstandigheden die fraude of zelfbedrog uitsluiten, dat ze het kunnen.
[bewerk] Tegenwerpingen
Parapsychologen proberen in het algemeen Randi's uitdaging te bagatelliseren vanwege deze aanvallen, maar ook vanwege zijn harde compromisloze schrijfstijl, die hem veel vijanden heeft opgeleverd onder de zogenaamde paranormale deskundigen. Randi's supporters merken echter op dat er ook andere sceptische organisaties zijn die hun eigen vergelijkbare aanbiedingen hebben voor het bewijs van paranormale gaven. En iedereen die zegt dit bewijs te kunnen leveren kan voor deze andere prijzen gaan en die van Randi links laten liggen.
De prijs is o.a. ook beschikbaar voor homeopathie. Een ieder die op wat voor wijze dan ook, in een dubbelblinde test, een homeopathisch verdund middel kan onderscheiden van normaal water wint de prijs.
[bewerk] Wereldrecords
Tweemaal haalde James Randi het Guinness Book of Records:
- Hij verbleef een uur en 44 minuten in een afgesloten kist. Daarmee brak hij het record van Harry Houdini, dat op een uur en 31 minuten stond[1];
- Hij verbleef 55 minuten ingevroren in een blok ijs[1].
[bewerk] Randi in Zembla
Het Nederlandse documentaireprogramma Zembla (van de VARA en de NPS) wijdde op 23 maart 2008 een uitzending van 45 minuten aan Char Margolis, getiteld "De trucs van Char, het medium". Naast uitgezonden getuigeverklaringen, mocht James Randi een opname van één van haar 'readings' minuut-voor-minuut analyseren, waarbij hij aandacht vroeg voor alle missers waar Margolis overheen praatte. Ook wees hij op het feit dat praktisch alle in de reading naar buiten gebrachte harde informatie uit de mond van de cliënt kwam, niet van Char. Duidelijke tekenen van een truc die bekend staat als cold reading, concludeerde hij[2].
[bewerk] Bibliografie
- Flim-Flam! (1982)
- The Magic of Uri Geller (later getiteld The Truth About Uri Geller (1982)
- The Faith Healers (1989) met Carl Sagan
- The Mask of Nostradamus: The Prophecies of the World's Most Famous Seer (1990)
- James Randi: Psychic Investigator (1991)
- Conjuring (1992)
- An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural (1995)
[bewerk] Externe link
- James Randi Educational Foundation
- The One Million Dollar Paranormal Challenge
- Skeptic's Dictionary entry
- The Quack Hunter
- Criticism of Randi's Challenge — Alternative Science
| Referenties: |
|
