IJklijn

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een ijklijn (correcter: calibratielijn) is in de analytische chemie een reeks metingen van standaardoplossingen met een bekende concentratie van een bepaalde stof, die gebruikt wordt om de concentratie van die stof in een monster te bepalen.

[bewerk] Een ijklijn opstellen

Een ijklijn kan bijvoorbeeld opgesteld worden door een aantal oplossingen van een te bepalen stof te maken met verschillende concentraties. Van die oplossingen wordt met een analytisch-chemische techniek (bijvoorbeeld HPLC of gaschromatografie) de respons bepaalt. Vervolgens worden de verschillende concentraties en de bijbehorende respons als punten uitgezet in een grafiek. Met lineaire regressie wordt bepaald wat de best passende rechte lijn door deze punten is.

[bewerk] Een onbekend monster vergelijken met de ijklijn

De rode punten zijn de standaarden waaruit de ijklijn is opgebouwd, de blauwe punt is de respons van het onbekende monster.

Als de ijklijn klaar wordt de respons van het monster gemeten met dezelfde techniek en onder dezelfde omstandigheden als waaronder de ijklijn opgesteld is. Vervolgens kan door interpolatie de concentratie van de te meten stof in het monster bepaald worden. Daartoe wordt de gemeten respons opgezocht op de verticale as van de grafiek van de ijklijn. Vanaf dat punt wordt een horizontale lijn getrokken naar de ijklijn, en vanaf het punt waar die lijn de ijklijn snijdt wordt een lijn loodrecht naar de horizontale as getrokken. Het punt waar die loodrechte lijn de as snijdt is de concentratie van de te bepalen stof in het monster.

[bewerk] Lineariteit vaststellen

Voordat een ijklijn gebruikt mag worden moet eerst gecontroleerd worden of er een lineair verband is tussen de concentratie van de gemeten standaarden en de bijbehorende respons. Aangenomen mag worden dat een ijklijn lineair is wanneer er aan twee voorwaarden voldaan is:

• De correlatiecoëfficiënt van de gemeten waardes moet boven een bepaalde grenswaarde liggen. Afhankelijk van de gewenste betrouwbaarheid wordt een grenswaarde gekozen tussen 0,950 en 0,999
• De verschillen tussen de werkelijke waardes van de meetpunten en de verwachte waardes (de afstand tussen een meetpunt en de ijklijn) moeten willekeurig verdeeld zijn.

[bewerk] IJklijn die niet voldoet

Zoals te zien is in de linker grafiek hieronder lijken de meetpunten op één lijn te liggen en de correlatiecoëfficiënt is met 0,993 voldoende, maar zoals in de rechter grafiek te zien is zijn de afwijkingen niet willekeurig verdeeld. Mogelijk is er geen lineair verband tussen de meetpunten maar een kwadratisch verband.

Deze ijklijn is niet geschikt om de concentratie van het onbekende monster mee te bepalen.

[bewerk] IJklijn die wel voldoet

De correlatiecoëfficiënt van de ijklijn hieronder is uitstekend (0,99998) en in de rechter grafiek hieronder is te zien dat er geen patroon te ontdekken valt in de afwijkingen.

Deze ijklijn kan gebruikt worden voor het bepalen van de concentratie in het onbekende monster.