Humor

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Humor (Lat. humor, "vocht") is het vermogen om een gevoel van amusement bij anderen te creëren.

Humor duidt op een merkwaardige eigenschap van het menselijk denken: de mogelijkheid zichzelf (of de ander) als persoon, de opvattingen (en eventuele gebeurtenissen), zodanig te relativeren, dat men er tegelijkertijd deel van uitmaakt (en de zaak en de betrokken persoon dus serieus neemt), maar tegelijkertijd ook er buiten kan staan (en dus zich afstand kan permitteren tot de zaak en zichzelf, of de betrokken persoon). De double-bind die hierdoor in de hersenen ontstaat, leidt doorgaans tot lachen, al dan niet met tranen.

Ook in mensapen kan de lach worden waargenomen, al zijn de wetenschappers het er nog steeds niet over eens of deze hominidae over een zodanig vermogen tot (zelf)bespiegeling beschikken, dat het een vergelijkbaar gevoel voor humor oplevert.

[bewerk] Grappig of niet?

Niet alle soorten humor zijn voor ieder publiek plezierig. Sommige soorten humor wekken pijnlijke reacties op bij bepaalde mensen: wat voor de één grappig is, is voor de ander niet grappig. Humor die grappig is voor het ene soort publiek en juist kwetsend voor ander soort publiek is bijvoorbeeld racistische humor, tenzij er in die racistische humor een ironische ondertoon aanwezig is.

Het bezigen van grove humor kan een effectieve manier zijn om bijvoorbeeld een taboe-onderwerp bespreekbaar te maken maar omdat ironie vaak niet door iedereen als zodanig herkend wordt is het ook een risicovolle stijlfiguur, de kans dat er misverstanden ontstaan is groot. Ironie mag uiteraard nooit een excuus zijn voor het spuien van ongefundeerde onderbuikgevoelens jegens bijvoorbeeld bepaalde bevolkingsgroepen.

[bewerk] Gezichtsuitdrukking

Bij humor is het vaak zo dat dat bij de mens een bepaalde uitdrukking in het gezicht oproept. Deze uitdrukking varieert van een voorzichtige glimlach waarbij alleen de mondhoeken omhooggetrokken worden tot vervormingen van het gezicht waarbij vrijwel alle spieren in het gezicht een rol spelen. Vooral het gebruik van spieren rond de ogen zijn belangrijk: dankzij de uitdrukking rond de ogen is vaak het onderscheid op te merken tussen een echte, welgemeende (glim)lach, die plezier aanduidt, en een die alleen voor de vorm wordt gedaan, zoals wanneer een foto wordt genomen.

[bewerk] Soorten en stijlen

"Uitgang voor lastige klanten" , en daaronder twee handen die uit het water steken. Een vorm van humor.

Verbaal
- Stijlfiguur
  - Hyperbool of overdrijving
  - Noëma
  - Understatement
  - Zeugma
- Oxymoron
- Droge humor
- Woordspeling
- Grap of mop
- Non sequitur
- Parodie of imitatie
- Spot
  - Ironie
  - Sarcasme
  - Cynisme
  - Satire
  - Zwarte humor
  - Zelfspot
Non-verbaal
- Uitgestreken gelaatsuitdrukking, bijvoorbeeld Buster Keaton
- Slapstick
  - Overdreven en onverwachte bewegingen en gebaren
  - Geweld als komisch effect, bijvoorbeeld een trap in het kruis
- Geveinsde domheid
- Absurdisme, uit de context gerukt (bv. Monty Python of in Het Leugenpaleis/Het Peulengaleis),
- Practical joke: iemand met opzet in een grappige situatie lokken
Antihumor, het publiek verwacht een grap, en er komt iets gewoons, waardoor het weer grappig wordt
Onbedoelde humor

Vaak worden sommige vormen van "lol" buiten de definitie van humor gelaten met als argument dat het gelach niet veroorzaakt wordt door ingrijpen in het denkproces. Dat zou dan bijvoorbeeld gelden voor poep- en pieshumor. Die tweedeling is echter moeilijk te maken: er zijn veel tussenvormen en een fysiologisch onderscheid is niet te maken.