Huis Almelo
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Huis Almelo is een havezate in Almelo en wordt voor het eerst in de 13e eeuw genoemd. Zo regelde Egbert van Almelo in zijn testament van 6 juni 1297 onder andere de nalatenschap van zijn kasteel (castrum) in Almelo. Hoe het huis er destijds heeft uitgezien, is onbekend. Een indruk van huis en omgeving krijgen we wel bij de omstreeks 1560 vervaardigde kaart van Jacobus van Deventer. Almelo was tot 1795 een heerlijkheid en omvatte de gebieden van de latere gemeenten Stad Almelo, Ambt Almelo (samen sinds 1 januari 1914 gemeente Almelo) en Vriezenveen.
Het oorspronkelijke huis werd door Zeger van Rechteren (1623-1674) afgebroken en vervangen door nieuwbouw. Eind 1652 was het nieuwe, uit baksteen opgetrokken, huis gereed voor bewoning. Het geheel moet er schitterend hebben uitgezien. Op het dak lagen geglazuurde pannen en de entree werd geflankeerd door marmeren zuilen. Het interieur was voorzien van Italiaanse schoorsteenmantels met vergulde omlijstingen. Bij het huis werden twee lanen aangelegd: één rondom het huis en één in de richting van de stad. Al dit moois was helaas geen lang leven beschoren. In de jaren 1665 en 1666 vielen troepen van de bisschop van Münster Nederland binnen. De bisschoppelijke troepen bezetten huis Almelo waarbij zij grote schade aanrichtten. Na het vertrek van de vijandelijke troepen in 1666 werd begonnen met de herstelwerkzaamheden. Tussen de jaren 1883 en 1885 werd huis Almelo in opdracht van graaf Adolf Frederik grondig gerestaureerd en vernieuwd. In 1883 werd de ingangspartij naar voren gebracht, waardoor op de begane grond en de verdieping belangrijk aan ruimte werd gewonnen. In 1903 werd een uitbouw met diensttrappen tegen de noordelijke gevel aangebracht. Tot slot werd in 1954 door de architect Jan Jans een balkon tegen de achterzijde van het huis gebouwd.
[bewerk] Heren van Almelo
De naam Van Almelo wordt voor het eerst aangetroffen in een charter uit 1157. In dat jaar verscheen Everhard van Almelo als getuige, toen het Kapittel van Sint Pieter te Utrecht een erf bij Warnsveld in leen uit gaf. Tot 1528 maakten de bisschoppen van Utrecht de dienst uit in Overijssel. In de loop der eeuwen hadden de heren van Almelo zich echter een min of meer onafhankelijke positie ten opzichte van de Utrechtse bisschoppen weten te verwerven. Vanaf 1278 noemde Arnold II van Almelo zich dominus Ar(noldus) miles de Almelo. Toen Arnold IV van Almelo tussen 1360 en 1366 overleed, stierf het geslacht Van Almelo in mannelijke lijn uit. De heerlijkheid Almelo ging nu over op zijn erfdochter Beatrix II. Zij trouwde tussen ca. 1350-1360 met Evert van Heeckeren . Door dit huwelijk kwam de heerlijkheid Almelo in het geslacht van Heeckeren. Omstreeks 1370 liet Evert Almelose munten slaan. Kort daarna kwam de heerlijkheid in het bezit van Otto van Heeckeren, genaamd van Rechteren, die tevens het kasteel Rechteren bij Dalfsen bezat. Hij was zich, nadat hij in 1462 het kasteel Rechteren uit zijn vaders nalatenschap had verkregen, niet meer van Heeckeren, maar van Rechteren gaan noemen. De Opstand en de Reformatie gingen niet aan Almelo voorbij. Johan van Rechteren (ca. 1595-1641) was de eerste heer van Almelo, die, in 1620, overging tot de Nederduits gereformeerde Kerk. Op 2 juni van dat jaar bepaalden Ridderschap en Steden, ook wel de Staten van Overijssel genoemd, dat Johan en zijn opvolgers het recht hadden om predikanten te benoemen. Bovendien kregen zij het beheer over de eigendommen van de kerk. Met het verkrijgen van de hoge rechtspraak op 16 april 1627 wist Johan zijn invloed in de heerlijkheid nog verder uit te bouwen. Na zijn overlijden in 1641 duurde het tot 1645 voor zijn nalatenschap onder zijn kinderen verdeeld was. De oudste zoon Zeger van Rechteren erfde de heerlijkheid Almelo.
Nadat Zeger in 1674 kinderloos was overleden, vererfde de heerlijkheid op zijn neef Adolf Hendrik van Rechteren. Adolf Hendrik kwam via zijn huwelijk in 1695 met gravin Sophia Juliana von Castell-Rüdenhausen in contact met talloze Duitse vorstenhoven. Vanwege deze goede relaties werd hij in 1701 door de Staten Generaal als extraordinaris envoyé (gezant) naar de keurvorst van Mainz afgevaardigd. Tevens werd Adolf Hendrik namens de Staten Generaal als onderhandelaar naar het hof van de keizer te Wenen gestuurd. Hier wist Adolf Hendrik zich zo verdienstelijk te maken, dat de keizer hem in 1705 de titel graaf van het Heilige Roomse Rijk verleende. Naast zijn zeer omvangrijke diplomatieke carrière hield Adolf Hendrik zich ook met Almelose zaken bezig. Met zijn toestemming werd het oude, uit 1489 daterende, raadhuis in 1690 afgebroken en door een nieuw vervangen. Het was vanzelfsprekend dat het wapen van de stad Almelo, in blauw met drie zilveren ruiten, op het nieuwe raadhuis zou worden aangebracht. Adolf Hendrik wilde ook dat zijn familiewapen tegen de gevel van het raadhuis zou prijken. Deze wens stuitte echter op verzet bij de Almelose burgerij. Zij beweerde dat het de Almelose burgers waren die de bouw van het raadhuis bekostigd hadden en, dat Adolf Hendrik daarom niet het recht had om zijn familiewapen op het raadhuis aan te brengen. In de nacht van 27 op 28 januari 1695 werd het wapen van Adolf Hendrik door onbekenden beschadigd. Toen een metselaar in zijn opdracht de schade wilde herstellen werd deze van een ladder getrokken. Adolf Hendrik toonde zich hierover zeer verbolgen. Hij eiste dat de schade alsnog hersteld zou worden, hetgeen uiteindelijk ook geschiedde. Tijdens de revolutionaire omwenteling in 1795 werd het wapen van de familie van Rechteren echter alsnog uit de gevel van het raadhuis verwijderd.
In 1725 gaf Adolf Hendrik ook de aanzet tot de herbouw van de kerk aan het huidige Kerkplein te Almelo. Het duurde nog tot 1738 eer er voldoende geld bijeen was gebracht, om met de bouw te beginnen. Na zijn dood werd graaf Adolf Hendrik door zijn zoon graaf Philip Zeger opgevolgd. De laatste overleed in 1771 en liet slechts één dochter na, gravin Sofia Carolina Florentina. De erfopvolging van gravin Sofia werd aangevochten door haar ooms en neven. Zij waren de mening toegedaan dat de heerlijkheid Almelo alleen via de mannelijke lijn kon vererven. Er volgde een jarenlange opvolgingsstrijd die uiteindelijk in 1796 in het voordeel van gravin Sofia uitpakte. Gedurende de opvolgingsperikelen trad de gravin wel op als vrouwe van Almelo. Gedurende haar bewind werd de gravin veelvuldig geplaagd door de Almelose burgerij die haar invloed over het stadsbestuur wilden inperken. Tijdens de zogenaamde Patriottentijd richtten opstandige Almelose burgers in 1783 zelfs een burgervrijkorps op dat zich van wapens wist te voorzien. In haar geschillen met de opstandige burgerij werd de gravin bijgestaan door de bekende Oldenzaalse advocaat Jan Willem Racer. Aan alle commotie kwam met de komst van Pruisische soldaten in september 1787 een einde. De rust keerde echter niet voor lang terug. Na de inval van Franse troepen in 1795 werd de oude orde in ons hele land definitief omvergeworpen. Overal formeerden zich nieuwe revolutionaire stadsbesturen. Nog in hetzelfde jaar werd de heerlijkheid Almelo onder luid protest van de gravin ontbonden.
Het kasteel is tot op de dag van vandaag in handen van de familie Van Rechteren Limpurg. In die periode wisselde het Huis Almelo zowel binnen als buiten de familie nog regelmatig van eigenaar. De familie had eeuwen verschillende rechten in de stad Almelo, waaronder het recht om recht te spreken. Vandaag de dag houdt de graaf zich bezig met restauratie van oude panden in de binnenstad en het onderhouden van bossen die eigendom van de familie zijn.
| Gemeente Almelo |  |
|---|---|
|
Stad: Almelo |
| Havezaten in Twente |
|---|
|
Huis Almelo - Backenhagen- Bellinckhof - Beugelskamp - Beverfeurde - Hof te Boekelo - Borgbeuningen - Brecklenkamp - Huis Diepenheim - Dubbelink - Eeshof - Huis Elsen - Everlo - Eversberg - Grimberg - Grotenhuis - Hagmeule - Huis Hengelo - Herinckhave - Hoikink - Kevelham - Nijenhuis - Noorddeurningen - Oldemeule - Oldenhof - Oliedam - Oosterhof - Huis Ootmarsum - Peckedam - Saterslo - Scherpenzeel - Singraven - Stoevelaar - Twickel - Warmelo - Weemselo - Wegdam - Weldam - Weleveld - Woeste |
