Hortus Cliffortianus
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Hortus Cliffortianus is een boekwerk geschreven door Carolus Linnaeus, in 1738 gepubliceerd, maar pas later op de markt beschikbaar.
Het boek bevat een catalogus van de tuin en het herbarium van landgoed de Hartekamp te Heemstede, tussen 1727 en 1760 eigendom van de schatrijke Amsterdamse bankier en liefhebber-botanicus mr. George Clifford. Dit herbarium bevindt zich tegenwoordig in het Burlington House waar de Linnean Society of London zetelt, maar werd destijds bewaard in de bibliotheek van Clifford. Volgens opgave van Linnaeus bevat dit 2.536 gedroogde planten, in tegenstelling tot 1.251 levende planten in de tuin. Op 17 ongepagineerde bladzijden is voorts de catalogus van de natuurwetenschappelijke boekerij op de Hartekamp opgenomen; in totaal 295 titels.
Uit alle beschrijvingen blijkt hoe methodisch en systematisch Linnaeus te werk ging. De Hortus Cliffortianus verscheen als foliant in een luxe editie, volledig betaald door beschermheer George Clifford. Het boek telt circa vijfhonderd pagina's, met titelgravure en frontispice gegraveerd door Jan Wandelaar. Het bevat 32 platen met afbeeldingen van planten, in kopergravure vervaardigd door de Duitse plantentekenaar en -schilder Georg Ehret. Van het kostbare boek verscheen in Duitsland een facsimile-uitgave.
Ook de volgende twee werken van Linnaeus houden direct verband met zijn werkzaamheden tussen 1736 en 1738 op de Hartekamp:
- Musa Cliffortiana, florens Hartecamp 1736 prope Harlemum (Leiden, 1737): bevat een uitvoerige beschrijving van de pisang- of bananenboom in de oranjerie van de Hartekamp, die hier voor het eerst in Nederland werd gekweekt en door kunstmatige 'tropische regenbuien'tot bloei kon worden gebracht.
- Viridarium Cliffortianum, in quo exhibentur plantae omnes, quas vivas aluit Hortus Hartecampensis (Amsterdam, 1737) was geschreven als een vereenvoudigde catalogus van de tuinplanten als een handleiding bedoeld voor eigenaar Clifford.
Een uitgebreide collectie Linneana is aanwezig in de Artisbibliotheek te Amsterdam.
[bewerk] Literatuur
- Lucia Albers, A.J.Kramer, J.L.P.M.Krol en I.van Thiel-Stroman, Het landgoed de Hartekamp in Heemstede. Heemstede, Vereniging Oud-Heemstede-Bennebroek, 1982.
- The George Clifford Herbarium: Hortus Cliffortianus online [1]
