Henri Pirenne
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Henri Pirenne (Verviers, 23 december 1862 - Ukkel, 25 oktober 1935) was een Belgisch historicus.
Na zijn studie in Luik werd hij aangesteld als professor middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Gent. Zijn inspirerend onderwijs maakte hem tot de vader van de zogeheten Gentse historische school. Hij geldt als een van de grootste Belgische geschiedkundigen. Hij werd vooral bekend met zijn monumentale werk Histoire de la Belgique (zeven delen, gepubliceerd vanaf 1899 tot 1932). Daarin probeerde hij aan te tonen dat België reeds een aanvang zou hebben genomen vanaf de tijd vlak na keizer Karel de Grote toen diens rijk na zijn overlijden bij het Verdrag van Verdun in 843 over zijn drie zoons werd verdeeld en onder andere het Middenrijk ontstond waartoe ook het latere België behoorde. Jammer genoeg concentreerde dit werk zich enigszins vooringenomen op het verleden van het graafschap Vlaanderen en het prinsbisdom Luik, en werd amper aandacht gespendeerd aan andere belangwekkende territoria, zoals het hertogdom Brabant, de graafschappen Henegouwen, Namen en Loon. Hierdoor geldt de Histoire de la Belgique al enkele decennia niet echt meer als referentiewerk.
Gedurende de Eerste Wereldoorlog wordt hij in Duitsland geïnterneerd, met zijn vriend en collega prof. Paul Frédéricq. De Duitsers hopen hierdoor de hoogleraren voldoende te intimideren om hun colleges in Luik en Gent te hervatten. Dat mislukt. In plaats daarvan blijft Pirenne in het kamp en geeft voordrachten voor zijn mede-gevangenen. Deze zijn later gebundeld als ‘Geschiedenis van Europa”, jarenlang wel een (onvoltooid) standaardwerk. “Henri Pirenne was representatief voor de geest van zijn tijd; zijn grote en diepgaande kennis en fraaie heldere stijl worden in zijn werk tot een volmaakte eenheid. (…) het (werk) munt uit door de geniale, beeldende taal, de superieure beheersing van de stof en de oorspronkelijkheid van zijn historische visie,” aldus de kafttekst van de ongedateerde Nederlandse uitgave.
Verder werd Pirenne befaamd met zijn Pirenne-these welke hij uiteenzette in zijn postuum in 1937 verschenen boek Mahomet et Charlemagne (Mohammed en Karel de Grote). Daarin betoogde hij dat de komst van de islam de culturele eenheid van de gebieden rondom de Middellandse Zee zou hebben vernietigd en daardoor een verplaatsing van het culturele zwaartepunt naar de meer noordelijk gelegen landen van Europa zou hebben plaatsgehad - zoals die van keizer Karel de Grote - die daardoor de definitieve erflaters van de Antieke beschaving zouden zijn geworden.
Zijn stelling heeft tot grote internationale debatten geleid, maar vindt tegenwoordig vrijwel geen aanhang meer. In zijn "Mahomet et Charlemagne" verlegt Pirenne het begin van de Middeleeuwen naar 732 met de slag bij Tours en Poitiers. Na 476 bleef de sociaal-economische structuur van het West-Romeinse Rijk intact, maar na 732 werd de Europese handel en economie stopgezet. Zo werd het gekerstende Europa van de Middellandse Zee en de wereldhandel afgesneden. Daardoor komt er een economische neergang, de geldcirculatie verdwijnt en de 'landbouweconomie' ontstaat. Bij de Karolingers komen het feodalisme en de domaniale economie op. Volgens Pirenne begonnen de 'feodale' middeleeuwen dus hier.
Belangrijke leerlingen van hem waren o.a. Hans Van Werveke en Fernand Braudel.
[bewerk] Werken
- Histoire de Belgique (7 dln., 1900-1932)
- Les villes au moyen âge
- Les anciennes démocraties des Pays-Bas
- Mahomet et Charlemagne
- Geschiedenis van Europa – van de invallen der Germanen tot de zestiende eeuw, Amsterdam (Veen’s uitgeversmaatschappij N.V.) z.j., vertaald uit het Frans.
