Henk Sneevliet
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Hendricus Josephus Franciscus Marie (Henk) Sneevliet (Rotterdam, 13 mei 1883 - Leusden, 13 april 1942), ook bekend onder de schuilnaam Maring, was een Nederlands politicus, journalist, vakbondsman en verzetsstrijder.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
[bewerk] Jeugd
Sneevliet wordt in 1883 geboren in de Rotterdamse wijk Crooswijk, als zoon van de sigarenmaker Antonie Sneevliet en Hendrikje Macklenbergh. Het roomse gezin Sneevliet is straatarm. Henk Sneevliets moeder overlijdt drie jaar na zijn geboorte aan tuberculose. Hij wordt verder opgevoed in 's-Hertogenbosch, aanvankelijk door zijn grootmoeder, later door twee tantes. Zijn vader blijft in Rotterdam wonen en hertrouwt. Hij volgt in 's-Hertogenbosch de hbs met financiële steun van buitenaf.
[bewerk] Werk en politieke activiteit
In 1900 gaat Sneevliet werken bij het spoor. Al gauw valt hij van zijn katholieke geloof en wordt hij actief binnen de SDAP en de Nederlandsche Vereeniging voor Spoor- en Tramwegpersoneel (NV). In deze hoedanigheid raakt hij betrokken bij de spoorwegstakingen van 1903. In 1907 wordt hij verkozen als gemeenteraadslid in Zwolle voor de SDAP, waar hij Henriette Roland Holst ontmoet. Binnen de SDAP staan beiden bekend als orthodoxe marxisten.
In 1910 wordt Sneevliet vrijgestelde van de NV; in 1911 voorzitter. Datzelfde jaar breekt een internationale zeeliedenstaking uit, die ook de Amsterdamse haven treft. De SDAP steunt de staking niet omdat het NVV dat ook niet doet. Sneevliet is solidair met de stakers, en stapt in 1912, tegelijk met Roland Holst, uit de partij. Sneevliet wordt hetzelfde jaar nog lid van de SDP, de latere CPN; Roland Holst volgt later. SDAP-leider Troelstra doet nog een vergeefse poging om Sneevliet "binnenboord" te houden.
[bewerk] Nederlands-Indië en China
Wegens zijn actieverleden is het voor Sneevliet onmogelijk bij het spoor te blijven werken. In 1913 vertrekt hij naar Nederlands-Indië. Daar werkt hij als verslaggever voor het Soerabajaasch Handelsblad. Hij komt in contact met Ernest Douwes Dekker en zet zich in voor Indische autonomie. In mei 1914 is Sneevliet medeoprichter van de Indische Sociaal-Democratische Vereeniging, de latere Partai Komunis Indonesia. Hij blijft leider en Cominternvertegenwoordiger voor deze partij tot hij in 1918 door de autoriteiten wordt uitgewezen.
Sneevliet valt op bij de leiding van de Comintern, en wordt naar China gestuurd om te helpen bij de oprichting van de Chinese Communistische Partij in 1921, waar hij de jonge Mao Zedong naar voren schuift. Ook overtuigt hij de Chinese communisten van de noodzaak tot samenwerking met de Kwomintang. In deze tijd voert hij de schuilnaam Maring, waaronder hij in China nog steeds bekend staat.
[bewerk] Terug in Nederland: NAS en RSP
In 1924 wordt Sneevliet, terug in Nederland, gekozen als voorzitter van de radicale vakcentrale, het Nationaal Arbeids-Secretariaat (NAS). Deze positie behoudt hij tot 1940. Na de machtsovername van Stalin in 1927 keert Sneevliet zich af van de politiek van de Sovjet-Unie, en kiest hij de kant van Trotski. Hij verlaat de CPN. Tegelijk verbreekt het NAS de banden met de CPN en de Comintern. Van 1933 tot 1937 zit Sneevliet in de Tweede Kamer namens de door hem opgerichte RSP. Hij wordt verkozen terwijl hij nog vastzit wegens opruiing. Na 1937 verliest de tot RSAP omgedoopte partij haar kamerzetel - Sneevliets opvolger W.F. Dolleman weet geen zetel te behalen. Sneevliet zelf wordt gemeenteraadslid in Amsterdam.
[bewerk] Spaanse burgeroorlog
In 1936 bezoekt Sneevliet namens de RSAP in Catalonië de Partido Obrero de Unificación Marxista (POUM),een revolutionairsocialistische partij, anti-stalinistisch en zeer kritisch ten aanzien van de sociaaldemocratie. De POUM wil een sociale revolutie. Sneevliet spreekt in Barcelona voor de POUM-radio. Hij ondersteunt uit alle macht de POUM die uit tactische overwegingen deel gaat uitmaken van de regering. Trotski bestrijdt de POUM, ondersteunt wel een kleine trotskistische organisatie. Sneevliets steun aan de POUM is naast andere politieke meningsverschillen o.a. ten aanzien van de revolutionaire vakcentrale NAS, voor Trotski aanleiding definitief met Sneevliet te breken. Naast de fascisten zijn het ook de stalinisten die de POUM naar het leven staan. Stalin geeft zijn geheime dienst, de GPOe, opdracht achter de oorlogslinies jacht te maken op POUM-leden. In geheime gevangenissen worden deze zogenaamde trotskisten uit de weg geruimd. Zo wordt Andres Nin, de leider van de POUM, gevangen genomen, gemarteld en vermoord.
[bewerk] Tweede Wereldoorlog: verzet en arrestatie
Wegens de oorlog wordt de RSAP op 14 mei 1940 opgeheven. Sneevliet duikt al op 10 mei onder en wordt actief in het verzet: hij organiseert met andere ex-RSAP-leden het "Marx-Lenin-Luxemburg-front" en schrijft illegale publicaties onder het pseudoniem Baanbreker. Op 6 maart 1942 worden hij en zijn vrouw op hun onderduikadres in Bergen op Zoom gearresteerd.
Voor het Deutsche Obergericht in Amsterdam worden hij en zeven kameraden ter dood veroordeeld. Eén van hen pleegde zelfmoord in zijn cel. Op 12 april 1942 wordt Sneevliet met de overige zes naar Kamp Amersfoort gebracht en de volgende ochtend op de Leusderheide gefusilleerd. In een afscheidsbrief aan zijn zus schrijft hij onder andere.: "Voor de zwakken onder mijn naasten gaf ik mijn krachten, tenslotte ook het leven zelf. Meer dan dat heb ik niet." Er wordt tevens gerapporteerd dat hij samen met zijn makkers de Internationale zong tijdens de uitvoering van het vonnis.
[bewerk] Verdere personalia
Henk Sneevliet was viermaal getrouwd. Zijn eerste vrouw was Geertruida Margaretha Elizabeth Visser; hun huwelijk duurde van 1906 tot 1908. In 1909 hertrouwde Sneevliet met Engelbertha Johanna Brouwer, een huwelijk dat tot 1924 stand hield. Ze kregen twee zoons, Pim en Pam, die beiden zelfmoord pleegden in 1932 en 1937, respectievelijk. Sneevliets derde vrouw was de Russische Sima Lwowna Zolkowskaja, die hij in Moskou ontmoette. Ze trouwden in 1926, toen ze samen al een dochter hadden, en scheidden in 1928. In 1931 huwde Sneevliet Wilhelmina Hendrika Draaijer, met wie hij samenbleef tot zijn arrestatie door de bezetter.
[bewerk] Nagedachtenis
Sneevliet wordt nog elk jaar op zijn sterfdag herdacht op de begraafplaats Westerveld. In Amsterdam is de Henk Sneevlietweg naar hem vernoemd, daaraan dankt het gelijknamige metrostation zijn naam.
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
