Hellend vlak (retoriek)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het hellend vlak of glijdende schaal is een argument in de debatkunst of retoriek. Een "hellend vlak" inroepen betekent dat men beweert dat een bepaalde actie een reeks opeenvolgende gebeurtenissen zal veroorzaken die uiteindelijk tot een (meestal ongewenst) einde zullen leiden.
Het gebruik van een hellend vlak kan een geldig argument zijn, maar ook een drogreden.
Inhoud |
[bewerk] Hellend vlak als argument
Het argument gaat als volgt (A en B zijn gebeurtenissen, toestanden, beleidskeuzes, acties, enz., waartussen een causaal verband geldt):
- Als A gebeurt
- dan volgt B onherroepelijk
Als B niet onherroepelijk uit A zou volgen, zou er geen causaal verband zijn, en zou het een drogreden zijn.
[bewerk] Drogreden
Het argument van het hellend vlak kan dikwijls een drogreden inhouden. Meestal gebeurt dit in de volgende vorm:
- B is slecht
- omdat de kans op B verhoogt als A gebeurt, is A ook slecht
Het is een drogreden wanneer het niet onomstotelijk vaststaat dat B uit A volgt, dus wanneer er geen causaal verband tussen A en B bestaat. De spreker overdrijft de consequentie van A vaak schromelijk.
[bewerk] Voorbeelden
- Als we homo's laten trouwen, laten we dieren later vast ook trouwen.
- Als we soft drugs toelaten, zullen we daarna ook wel de hard drugs tolereren.
- Als we politieke vluchtelingen toelaten, zullen ze ons op den duur overspoelen.
- Als we de snelheid beperken tot 70 km/u omdat dat veiliger is, waarom dan niet meteen tot 10 km/u, dat is nog veiliger.
Het eerste voorbeeld kan direct worden weerlegd door te zeggen dat homoseksuelen mensen zijn, en de vergelijking met dieren geen grond heeft. Bij het laatste voorbeeld is de 10 km/u inderdaad onaanvaardbaar, maar er is de mogelijkheid dat 70 km/u misschien wel aanvaardbaar is. De discussie moet gaan over de vraag of 70 km/u goed of slecht is, en dit heeft niets te maken met de situatie bij 10 km/u. Hierin ligt dan ook de drogreden.
