Hein ter Poorten
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Hein ter Poorten (Buitenzorg (Nederlands-Indië), 21 november 1887 - 's-Gravenhage, 15 januari 1968) was een Nederlandse luitenant-generaal van het KNIL tijdens de Tweede Wereldoorlog in Azië. Tevens was hij commandant van de landstrijdkrachten van het ABDACOM in 1941-1942 én initiator van het ML-KNIL.
Inhoud |
[bewerk] De oprichting van het ML-KNIL
Hein ter Poorten was geboren te Java maar volgde zijn opleiding in Nederland op de Cadettenschool te Alkmaar en daarna aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda. Nadat hij ingezworen was als tweede-luitenant artillerie in 1908, kwam hij in aanraking met de luchtvaart. Hij behaalde zijn ballonbrevet en won een ballonvaartwedstrijd in Duitsland. In 1910 bezocht hij samen met Van Heyst, Coblijn en Willem Versteegh de vliegschool van Pierre de Caters. Daar was het enthousiasme aangewakkerd. Hij kreeg toestemming om vlieglessen te nemen en begon bij de vliegschool Aviator van Pierre de Caters in Sint-Job-in-'t-Goor maar hij vertrok al gauw, wegens onvrede over de professionaliteit, naar de school van Léon de Brouckère in Kiewit. Daar haalde hij op 30 augustus 1911 zijn vliegbrevet, als eerste beroepsofficier. Inmiddels was hij in april 1911 gepromoveerd tot luitenant. Nadat hij zijn brevet had gehaald vloog hij in een geleend vliegtuig van De Broukère naar Nederland. Daar kon hij meteen meedoen met de eerste legeroefening in Nederland waarbij vliegtuigen betrokken waren, in september 1911. Hij kreeg daarna de opdracht om naar Bétheny in Frankrijk te gaan om daar op zoek te gaan naar geschikte vliegtuigen. Hij koos voor een Deperdussin en twee Farman's die hij vervolgens liet maken bij De Brouckère die hiervoor een licentie bezat. Op 12 december 1912 trouwde hij met Agneta Cornelia Roqué en kregen 2 kinderen. In 1913 keerde hij terug naar Nederlands-Indië. De Deperdussin werd naar Nederlands-Indië verscheept maar nooit uitgepakt, de commandant van het KNIL zag nog niks in de luchtvaart. De Farman's bleven in Nederland omdat bleek dat de Deperdussin niet bestand was tegen het tropisch klimaat. De oprichting van de "Proefvliegafdeling" - voorloper van de ML-KNIL - op 30 mei 1914 verliep moeizaam en Ter Poorten vroeg overplaatsing naar de vestingartillerie. In 1915 zag de militaire leiding alsnog de noodzaak van de luchtvaart in en verzocht Ter Poorten om met een commissie naar de Verenigde Staten af te reizen om daar vliegtuigen aan te schaffen. Daar koos men voor de Glenn Martin TA. In de VS wist Ter Poorten ook nog even het Amerikaans hoogterecord te verbeteren tot 2540 meter en een snelheidsrecord te vestigen tussen Los-Angeles - San Diego. Terug in Nederlands-Indië stortte hij bij een introductievlucht neer. Hij raakte gewond maar medepassagier Luitenant-Generaal Michielsen kwam hierbij om het leven. Ter Poorten werd per ongeluk ook als overleden beschouwt door de toenmalige pers. Hij keerde nog eenmaal terug naar de VS, waar hij een tijdelijk vliegverbod kreeg. Eenmaal weer in Nederlands-Indië hield hij de luchtvaart voor gezien.
[bewerk] De Tweede Wereldoorlog
In 1919 begon hij de studie aan de Hogere Krijgsschool in Nederland. Eenmaal terug in Nederlands-Indië in 1922 gingen hij en Agneta in 1925 scheiden. Hij maakte hij al gauw promotie binnen het KNIL en in juli 1939 was hij opgeklommen naar Chef van de Generale Staf van het KNIL. Op 18 september 1934 was hij inmiddels hertrouwt met Anna Maria Bergman. Nadat Luitenant-Generaal Gerardus Johannes Berenschot was omgekomen tijdens een vliegtuigongeluk in oktober 1941 werd Ter Poorten gepromoveerd tot Luitenant-Generaal en benoemt tot legercommandant en hoofd van het departement van Oorlog. Hij stond bekend als iemand die goed kon opschieten met zijn manschappen maar slecht met de ambtenarij en burgerij. Toen Nederland, na de aanval op Pearl Harbor, Japan de oorlog verklaarde werd Ter Poorten aangesteld als Commandant van de landstrijdkrachten van het gezamenlijk opererende legers van Amerika, Groot-Brittannië, Nederland en Australië (ABDACOM) van 1941 tot 1942 onder leiding van de Britse Generaal Sir Archibald Wavell. Ondanks de beloofde versterkingen aan Ter Poorten, besloot Wavell de samenwerking op 25 februari 1942 te stoppen, nadat Singapore, Zuid-Sumatra en andere eilanden van de Indische Archipel door de Japanners veroverd waren. Ter Poorten probeerde Java als laatste steunpunt nog te behouden maar moest op 9 maart 1942 alsnog capituleren. Tijdens de oorlog werd Ter Poorten als krijgsgevangene vastgehouden in achtereenvolgens Java, Taiwan en Mantsjoerije, waar hij op 17 augustus 1945 werd bevrijd.
[bewerk] Na de bevrijding
Eenmaal terug in Nederland vroeg hij eervol ontslag aan. Ter Poorten heeft altijd het vermoeden gehad dat hij verantwoordelijk werd gehouden voor het onvermijdelijke debacle in Nederland-Indië. Dit vermoeden begon nadat hij op 5 maart 1942, vier dagen voor de capitulatie, opeens het opperbevel van alle Nederlandse strijdkrachten in Indië in de schoenen kreeg geschoven van gouverneur-generaal jhr. A.W.L. Tjarda van Starkenborch Stachouwer. En zijn vermoeden werd na de oorlog versterkt toen zijn ontslag aanvraag, niet direct werd verleend. Luitenant-Gouverneur-Generaal Hubertus van Mook vroeg Ter Poorten om een verslag van de gebeurtenissen voorafgaand aan de capitulatie. Naar aanleiding van dit rapport en het advies van een onafhankelijke commisie zou Mook bepalen onder welke termen Ter Poorten ontslag zou worden verleend. Dat rapport kwam er, maar het advies niet. Uiteindelijk werd Ter Poorten eervol ontslag aangeboden, maar zonder de kwalificatie 'vele en gewichtige diensten' .
[bewerk] Onderscheidingen (onvolledig)
- Ridder in de Orde van Oranje-Nassau met zwaarden (voor zijn aandeel in de eerste vliegtuigmanoeuvres in 1911).
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
