Hapax
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Met de Griekse term hapax (vollediger: hapax legomenon, transliteratie van de Griekse woorden ἅπαξ = "éénmaal" en λεγόμενον = "wat gezegd wordt", in het meervoud: hapax legomena) wordt een woord of andere taalvorm aangeduid die in een tekst of in een compleet taalcorpus of zelfs binnen een taal slechts één keer voorkomt, d.w.z. een slechts éénmaal en niet herhaalde uitgesproken of opgetekende taaluiting. Het voorkomen in een woordenboek dat de enige bron citeert telt vanzelfsprekend niet. Oorspronkelijk werd dit speciaal gezegd van woorden uit het werk van Homerus. In Homerische woordenboeken staan hapaxen vaak met een speciaal teken aangeduid; in de regel is de betekenis van het woord niet zeker.
De 5 boeken van Gargantua en Pantagruel van François Rabelais zouden er veel bevatten. Een Nederlandse vertaling bevat deze (onbewezen) hapaxen (een greep):
- plompardus
- bullenkramer
- poltroon
- banoven
- krumelpoot
- meeljas
Ook de middelnederlandse Ferguut bevat er enkele:
- al hancharigh - met loshangende haren
- baeshudich - dikhuidig (vermoedelijk)
- tintelen - trillen
- vroewaken - vroeg wakker zijn
Er zijn computerprogramma's[1] te vinden, waarmee op creatieve wijze hapaxen in een tekst op te sporen zijn.
| Bronnen, noten en/of referenties: |
