Gied ten Berge

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

E.J.J.M. (Egidius of Gied) ten Berge (1 mei 1948, Haarlem), socioloog, publicist en vredesactivist. Hij deed in 1966 eindexamen HBS-A aan het Triniteitslyceum in Haarlem en in 1973 aan de Rijksuniversiteit Leiden doctoraalexamen wijsgerige en empirische sociologie. Hij werkte van 1973 - 1975 aan het Polemologisch Instituut van de RU Groningen. Hij kwam in 1977 in dienst van het Interkerkelijk Vredesberaad en werkte van 1994 tot 2008 bij Pax Christi Nederland.

Gied ten Berge werd bij zijn dienstweigering in 1973 begeleid door de toenmalige IKV-secretaris Jan ter Laak. Vanaf 1977 detacheerde het IKV hem bij het Polemologisch Instituut van RU in Groningen. Hij werkte er samen met de IKV-voorzitter Ben ter Veer. Voor de IKV-campagne 'Help de Kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland' deed hij in Groningen - in samenwerking met Mient Jan Faber en de historicus Herman de Lange - een onthullend onderzoek naar Nederlandse wapensystemen die nucleaire taken vervulden. Zijn bestuurslidmaatschap van de PSP, eind jaren zeventig, bracht hem zowel in aanvaring met de marxistische vleugel, als met het militante antimilitarisme binnen die partij. In 1981 werd hij doelwit van een perscampagne, o.m. in de Telegraaf en het Reformatorisch Dagblad waarin hij werd voorgesteld als een communistische infiltrant binnen het IKV. Als hij een van de aanstichters, de journalist Van Nieuwenhuijsen in Vrij Nederland blameert voor diens werk, wordt Ten Berge door deze voor de rechter gedaagd, maar de rechter stelt Ten Berge in het gelijk. Tijdens de jaren ’80 liep hij net als andere IKV-ers, vanwege zijn contacten met Oost-Duitse dissidente vredesactivisten, in het bijzonder Rainer Eppelmann, een inreisverbod voor de DDR op.
Hij nam zowel in de PSP als het IKV actief deel aan discussies over de politieke en morele betekenis van actieve geweldloosheid en directe actie door de vredesbeweging. In het IKV en Pax Christi maakte deel uit van verscheidene strategiegroepen en was meerdere jaren de chroniqueur van de IKV-campagne, alsmede hoofdredacteur van diverse publicaties, zoals de Vredeskrant van het IKV en de Liturgiekrant voor de Vredesweek, de jaarlijkse uitgave van Pax Christi voor de kerken en het bijzonder onderwijs. Als hoofdredacteur van de jaarlijkse Liturgiekrant voor de Vredesweek heeft hij na 9/11 vanuit Pax Christi de ontmoeting en dialoog tussen de culturen en religies tot een terugkerend thema van de Vredesweek gemaakt.

Ten aanzien van de Golfoorlog en de oorlog in Afghanistan behoorde hij tot de pacifisten in beide organisaties.
In een briefwisseling met Mient Jan Faber in Hervormd Nederland (4 mei 2002, met vervolg: 25 mei 2002, 27 juli 2002) bleek er tussen beiden een verschil van inzicht over de opstelling van het IKV t.a.v. de rol die de Nederlandse militairen in Srebrenica gespeeld hebben. Er was volgens Ten Berge - ook door de vredesbeweging - te lang vast gehouden aan het concept van safe havens, waardoor het drama van de massamoord mede zou zijn ontstaan.

De laatste jaren voor zijn vertrek uit vaste dienst in 2008 kritiseerde hij de organisatorische koers van de beweging. Hij keerde zich tegen een te vergaande professionalisering, die ten koste zou gaan van de identiteit en de betrokkenheid van de achterban. “Er komt binnen de vredesbeweging bijna nergens meer geloofstaal voor, terwijl ook de taal van de sociale bewegingen is verdrongen”, zei hij in een interview in 2006 voor het herdenkingsboek IKV 1966-2006: veertig jaar mobiliseren voor vrede. Als projectorganisatie was de vredesbeweging “in een proces van ontdemocratisering” terecht gekomen, waar de leden weinig invloed meer op hebben.

In 2004 en 2005 nam hij het initiatief tot zogenaamde 'solidariteitspelgrimages' naar Betlehem om zo de achterban bij het vredeswerk in het Midden-Oosten te betrekken. Ook speelde hij een rol in het werven van steun in de kerken voor de vrouwenvredesbeweging op de Molukken. Hij was vanuit Pax Christi in 2002 en 2003, samen met het KRO-programma De Wandeling een van de initiatiefnemers van de 'Adventstochten' voor de vrede. In 2006 schreef hij met zijn vrouw, de historica Wantje Fritschy, een boek over zijn pelgrimage naar Santiago de Compostela, waarin ook geschreven wordt over de pelgrimage als een traditie van de vredesbeweging, die al terug gaat op de Godsvredebeweging van de Abdij van Cluny, maar ook nu nog in rituele en moreel-politieke zin kan worden uitgewerkt. In 2008 verscheen zijn boek 'Vredesbeweger' met negen essays over de periode 1973-2008.

[bewerk] Beknopte lijst publicaties

• Gied ten Berge, Herman de Lange e.a., De kernwapens in Nederland, IKV-Geschrift nr. 2, ’s-Gravenhage 1978.

• 'Het IKV en Burgerlijke Ongehoorzaamheid',in: Wending, 4 april 1981.

• De slag om Genève, De Horstink, Amersfoort, 1983.

• Gied ten Berge (red.), Voor God en vaderland. Nationalisme en religie, Kampen 1992.

• 'Vredesspiritualiteit bij kenterend getij', in: Tijd van oorlog, tijd van vrede. Over het werk van de vredesbeweging, aangeboden aan bisschop H. Ernst, Kok, Kampen 1993.

• Gied ten Berge, "Nationalism and Religion", in: Duŝan Janiċ (ed.) Religion and War, European Movement in Serbia, The Haque 1994.

• Wim Bartels, Gied ten Berge, Paul van Geest (red.), Jeruzalem, stad van vrede, vrede voor de stad, Kampen 2000.

• Gied ten Berge, Karel Blei, Fred van Iersel, Harry Zeldenrust, Een jaar na 11 september, verzoening van culturen. Beschouwingen en een appèl aan onze kerken, Utrecht/Den Haag 2002.

• ‘De oorlog in Irak. Bewerking van een lezing voor een symposium voor katholieke aalmoezeniers op 4 september 2003’, in: Streven, Antwerpen/Amsterdam november 2003.

• Gied ten Berge en Wantje Fritschy, Pelgrimeren naar de Morendoder. Onderweg naar Jacobus van Compostela, Nijmegen 2006.

• ‘Imagination – Mene Tekels on the Wall’, in: Toine van Teeffelen (ed.), Challenging the Wall, toward a pedagogy of hope, AEI/Open Doors, Betlehem 2007.

• Vredesbeweger. Ervaringen in de vredesbeweging 1973-2008, Nijmegen 2008.