Gemeenterechten
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Gemeenterechten zijn de gebruiksrechten door de bevolking van gemeenschappelijke grond onder feodale verhoudingen. Deze rechten werden namelijk uitgegeven door een graaf of hertog, dan wel door de heer, indien het een heerlijkheid betrof, tegen betaling van een jaarlijks bedrag. Genoemde edelen waren namelijk eigenaar van deze gronden. Als zij geldgebrek hadden gaven zij het gebruiksrecht van deze gronden uit.
Bij deze gemene gronden moet men vooral denken aan onvruchtbare hoger gelegen gronden, zoals heidevelden en andere woeste gronden.
Daarnaast konden gemene gronden ook deels bestaan uit drassige gronden in beekdalen, de zogeheten 'groene gemeynt'.
De gemeenterechten hielden onder meer in dat buitenstaanders die de gronden gebruikten konden worden geweerd en eventueel bestraft. Uiteraard moest het in aanmerking komende gebied ook nauwkeurig worden omschreven en afgepaald, waartoe op de woeste gronden meestal kaarsrechte grenzen werden getrokken die tussen grenspalen verliepen.
De omschrijving van de gemeenterechten was een formalisering van het reeds langer bestaande gebruik van woeste gronden, waar het gehele systeem van esdorpen op berustte.
De gebruiksrechten voor de woeste gronden konden betrekking hebben op zaken, zoals:
- Het laten grazen van runderen of schapen.
- Het steken van heideplaggen.
- Het steken van turf.
- Het uitzetten van bijen.
Verdere rechten die konden worden uitgegeven waren bijvoorbeeld:
- Jachtrecht.
- Visrecht.
- Pootrecht (recht om bomen te planten)
Het woord gemeynt of gemene grond is later overgedragen op de moderne bestuurseenheid gemeente. Veel van de gemeenschappelijke gronden zijn nog steeds gemeentelijk bezit. De grenzen van de omstreeks 1810 ingestelde gemeenten in moderne zin vielen, voordat de recente ingrijpende herindelingen en fusies plaatsvonden, vaak samen met de in de feodale tijd vastgestelde grenzen.
