Elisabeth Eybers
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Elisabeth Françoise Eybers (Klerksdorp, Transvaal, 16 februari 1915 – Amsterdam, 1 december 2007) was een Zuid-Afrikaans dichteres.
Ze woonde als kind in een West-Transvaals dorp. Haar vader was daar Nederduits gereformeerd predikant en haar moeder was docente en hoofd van een middelbare meisjesschool. Eybers studeerde van 1932 tot 1936 moderne talen aan de universiteit van Witwatersrand in Johannesburg. Ze vestigde zich in 1961 in Amsterdam en nam de Nederlandse nationaliteit aan, maar ze bleef schrijven in het Afrikaans. Haar werk wordt gekenmerkt door humor, ironie en zelfspot. Als voorbeeld hiervan onderstaand gedicht uit 2006, geciteerd in haar overlijdensadvertentie:
- Godsdienstigheid beweer
- Die siel bly voortbestaan
- Terwyl ek self begeer
- Om grondig te vergaan
Eybers was na het overlijden van Vasalis en Ida Gerhardt de laatste nog levende van de drie grote naoorlogse dichteressen van Nederland. Zij ontving diverse onderscheidingen voor haar werk. In Nederland onder meer de PC Hooftprijs; zij was de eerste en tot nu toe enige auteur die deze prijs won voor werk in een andere taal. Haar dankwoord na ontvangst van de prijs: "Ek (wil) my innige dank uitspreek teenoor die Nederlandse lesers wat my en my taal so ruimhartig aanvaar, als 't ware in weerwil van die wydverspreide opvatting dat alles wat deur afkoms of assosiasie met Suid-Afrika te make het, verfoeilijk moet wees".
[bewerk] Prijzen
- 1943 - Hertzogprijs voor poëzie voor Belydenis in die skemering en Die stil avontuur
- 1961 - Hertzogprijs voor vertalingen
- 1971 - Hertzogprijs voor poëzie voor Onderdak
- 1972 - Eredoctoraat in de letteren aan de universiteit van Witwatersrand
- 1973 - C.N.A.-prijs voor Kruis of munt
- 1974 - Herman Gorterprijs voor Kruis of munt
- 1978 - C.N.A.-prijs voor Einder
- 1978 - Constantijn Huygensprijs voor haar gehele oeuvre
- 1991 - P.C. Hooftprijs voor haar gehele oeuvre
[bewerk] Bibliografie
- 1936 - Belydenis in die skemering
- 1945 - Die vrou en ander verse
- 1946 - Die ander dors
- 1949 - Die stil avontuur
- 1950 - Tussensang
- 1956 - Die helder halfjaar
- 1957 - Versamelde gedigte
- 1958 - Neerslag
- 1962 - Balans
- 1969 - Onderdak
- 1973 - Kruis of munt
- 1977 - Einder
- 1978 - Gedigte 1958-1973
- 1978 - Voetpad van verkenning
- 1982 - Bestand
- 1985 - Dryfsand
- 1985 - Gedichten
- 1985 - Gedigte, 1962-1982
- 1987 - Rymdwang
- 1989 - Noodluik
- 1990 - Versamelde gedigte
- 1991 - Teëspraak
- 1993 - Respyt
- 1995 - Nuweling
- 1995 - Uit en tuis
- 1996 - Tydverdryf = Pastime
- 1997 - Tweegelui
- 1997 - Verbruikersverse = Consumer's verse
- 1999 - Winter-surplus
- 2005 - Valreep = Stirrup cup
Toen zij zeventien jaar oud was, schreef Eybers het gedicht Maria.
- MARIA
- ‘n Engel het dit self gebring,
- die vreugde-boodskap – en jy het
- ‘n lofsang tot Gods eer gesing,
- Maria, nooi uit Nasaret !
- Maar toe Josef van jou wou skei
- en bure-agterdog jou pla,
- het jy kon dink, eenmaal sou hy
- die hele wêreldskande dra ?
- Toe jy soms met ‘n glimlag langs
- jou liggaam stryk… die stilte instaar….
- Wis jy met hoeveel liefde en angs
- sou hy sy hellevaart aanvaar ?
- Die nag daar in die stal – geeneen
- om in jou nood by jou te staan –
- Het jy geweet dat hy alléén
- Getsémané sou binnegaan ?
- Toe vorste uit die Ooste kom
- om nederig hulde te betoon
- wis jy hoe die soldate hom
- tot koning van die volk sou kroon ?
- En toe hy in jou arms lê,
- sy mondjie teen jou volle bors,
- het jy geweet dat hy sou sê,
- toe dit te laat was : Ek het dors !
- Toe dit verby was, en jy met
- sy vriend Johannes huis toe gaan –
- Maria, vrou van smarte, het
- jy tóé die boodskap goed verstaan ?
In haar laatste bundel schreef Eybers over ouderdom en slapeloosheid: "Ag wat een taak,om bewusteloos te raak...". Haar zoon Bert herdacht zij met het volgende gedicht:
- Noudat jy swyg is daar niks meer
- vir my om ooit nog te begeer
- buiten die tydstip waarop ek
- dieselfde stilte mag betrek
