Cal Tjader
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Cal Tjader (St. Louis, Missouri, 16 juli 1925 - Manilla, 5 mei 1982) wordt door sommigen gezien als één van de meest invloedrijke Latijnse jazzmuzikanten. Tot zijn dood heeft hij altijd vastgehouden aan het spelen van jazz met een Carribische invloed.
Tjader bespeelde voornamelijk de vibrafoon, maar richte zich soms ook op de drums, bongo's, conga's, pauken en piano. Hij heeft met een groot aantal muzikanten uit verschillende culturen samengewerkt. Tevens wordt hij vaak genoemd als een belangrijke sleutel in de ontwikkeling van de latin muziek en acid jazz. In 1980 won hij een Grammy Award voor zijn album La Onda Va Bien, waarmee hij zijn veertigjarige carrière bekroonde.
Inhoud |
[bewerk] De jeugdjaren
Callen Radcliffe Tjader Jr. werd op 16 juli 1925 geboren in St. Louis, Missouri uit Zweeds-Amerikaanse ouders. Zijn vader was tapdanser en z'n moeder speelde piano. Samen trokken ze van stad naar stad om geld te verdienen. Toen hij twee jaar was verhuisden z'n ouders naar San Mateo in Californië en openden ze een dansstudio. Van z'n moeder leerde hij piano spelen en z'n vader leerde hem dansen. In de regio trad hij op als Tjader Junior en stond hij bekend als een getalenteerd tapdanser. Hij speelde zelfs een kleine rol in de film The White of the Dark Cloud of Joy met Bill Bojangles Robinson.
Op z'n 14e leerde Tjader zichzelf drummen. En zo ging het met vrijwel ieder instrument dat hij bespeelde: hij leerde het zichzelf aan. Alleen in het bespelen van piano en pauken kreeg hij enkele lessen. Rond die tijd voegde hij zich bij een dixieland-orkest en deed hij optredens in de omgeving. Op z'n 16e nam hij deel aan een drumwedstrijd van Gene Krupa. Hij behaalde de finale, maar wist niet te winnen. Zijn verlies werd echter overschaduwd door een tragedische gebeurtenis: de Japanse aanval op Pearl Harbor.
[bewerk] Het leger en school
In 1943 trad Tjader toe tot het Amerikaanse leger en diende hij als hospik tot 1946. Als ex-soldaat mocht hij studeren aan de San Jose State College en prefereerde hij een opleiding tot leraar. Later stapte hij over naar het San Francisco State College, nog steeds met de intentie leraar te worden. Daar volgde hij echter zijn eerste paukenlessen, wat hem later geen windeieren zou leggen.
In San Francisco ontmoette hij Dave Brubeck, een jonge pianist die ook in het leger had gediend. Brubeck introduceerde Tjader aan Paul Desmond. Met z'n drieën gingen ze op zoek naar andere muzikanten en vormden ze het Dave Brubeck Octet, waarin Tjader de drums speelde. De band experimenteerde met jazz en maakte gebruik van niet-Westerse composities. Ondanks het feit dat ze maar één album opnamen wordt die periode door velen gezien als de geboorte van een aantal jazzlegendes.
Na het uiteenvallen van de band begonnen Tjader en Brubeck een trio, in de hoop meer werk te vinden. Het Dave Brubeck Trio slaagde hierin en werd een graag geziene gast in jazzclubs in San Francisco. Tjader leerde zichzelf in die tijd de vibrafoon aan en combineerde dat instrument met het drumstel, afhankelijk van het nummer dat werd gespeeld.
[bewerk] Van bandlid tot bandleider
In 1951 werd het trio gedwongen te stoppen, nadat Brubeck zwaargewond raakte bij een duikongeluk. Tjader ging samenwerken met Alvino Rey en behaalde zijn diploma op San Francisco State. In die periode trad hij ook regelmatig op als bandleider van zijn eigen orkest. In 1953 werd Tjader gerekruteerd door pianist George Shearing in de hoop dat het geluid van zijn band zou worden opgevijzeld door het toevoegen van de vibrafoon. Toen Shearing later besloot richting de Latin te gaan, leerde Tjader zichzelf conga's spelen. In datzelfde jaar werd hij genomineerd voor de prijs van best New Star on the drums.
In New York City regelde bassist Al McKibbon een ontmoeting voor Tjader met een aantal Afro-Cubaanse big bands die werden geleid door Machito en Chico O'Farril. Ook ontmoette hij Mongo Santamaria en Willie Bobo. George Shearing nodigde beide muzikanten uit om mee te spelen in zijn nieuwe latin band.
Een misvatting die veelal heerst is dat Tjader in die tijd de vibrafoon in de latin jazz heeft geïntroduceerd. Velen, waaronder John Storm Roberts menen echter dat die eer naar Tito Puente dient te gaan, gezien het feit hij jaren eerder al exotische melodieën op de vibrafoon speelde.
Al vrij snel stapte Tjader uit Shearing's band. Toen hij hoorde dat ook Bobo en Santamaria iets anders wilden huurde hij hen in om mee te spelen in The Cal Tjader Modern Mambo Quintet, aangevuld met pianist Vince Guaraldi. Terug in San Francisco begon hij opnames to maken voor Fantasy Records. De band maakte meerdere albums met veel succes, waaronder Mambo with Tjader. De LP's uit die tijd staan inmiddels bekend als collector items. Tegen het einde van de jaren '60 was de mambo een enorme hit in Amerika en was Tjader enorm populair. Doordat zijn band bestond uit zeer getalenteerde muzikanten uit Cuba met veel gevoel voor jazz zien veel critici zijn Modern Mambo Quintet als één van de beste latin jazz bands ooit. In die tijd nam Tjader ook enkele pure jazzalbums op voor Fantasy met verschillende bands, waaronder The Cal Tjader Quartet (bestaande uit bassist Gene Wright, drummer Al Torre en Vince Guaraldi). In 1958 nam hij tevens een goed ontvangen album op met saxofonist Stan Getz. In 1959 openden Tjader en zijn band het Monterey Jazz Festival met een uniek optreden. Doordat veel mensen speciaal voor Tjader kwamen wordt hij gezien als de redder van het festival, aangezien het een jaar eerder (bij de eerste editie) flinke verliezen had geleden.
Enkele jaren later viel The Modern Mambo Quintet uit elkaar. Tjader formeerde nog enkele combo's, waarmee hij vaak in San Francisco speelde.
[bewerk] Verve Records
Na meer dan tien jaar LP's te hebben uitgebracht voor Fantasy Records tekende Tjader een contract bij het hoger aangeschreven Verve Records van Norman Granz. Dankzij de betere financiën en de aanwezigheid van de ervaren producer Creed Taylor bracht Tjader een groot aantal albums uit. In zijn tijd bij het label werkte Tjader onder meer samen met Donald Byrd, Lalo Schifrin, Armando Peraza, Chick Corea, Clare Fischer, Jimmy Heath en Kenny Burrell. Voor het eerst in zijn loopbaan werkte Tjader samen met big bands en produceerde hij zelfs een LP met Aziatische ritmeschema's.
Het grootste succes behaalde hij met het album Soul Sauce uit 1964. De gelijknamige single (een cover van Dizzy Gillespie) was een enorme hit op de radio en zorgde ervoor dat het album in de Billboard Album Top 200 van 1965 belandde. Door een geheel eigen draai te geven aan het nummer van Gillespie kreeg het een eigen geluid, versterkt door de kreten van Bobo ("Salsa ahi na ma... sabor, sabor!") en het geslepen spel op de vibrafoon door Tjader. Het bijbehorende album ging meer dan 100.000 keer over de toonbank en zorgde voor een vergrote interesse in de salsa.
[bewerk] Vallen en opstaan
De jaren '70 bestond uit extremen voor Tjader. Door de steun van een grote platenmaatschappij was hij in staat zijn repertoire flink uit te breiden. Maar zijn combinatie van jazz met Aziatische muziek op Several Shades of Jade (1963) en Breeze From The East (1963) wisten geen indruk te maken. Ook nam hij materiaal op dat was gebaseerd op Burt Bacharach en West Side Story dat niet aan wilde slaan.
Er waren echter ook een aantal experimenten die beter uit de verf kwamen. In 1966 werkte Tjader samen met Eddie Palmieri en maakten ze El Sonido Nuevo ("het nieuwe geluid"). Het geluid van dat album was donkerder dan men van hem gewend was en werd vrij goed ontvangen. In 1962 verscheen ook het album Cal Tjader Plays The Contemporary Music Of Mexico And Brazil]], waarmee hij een vernieuwende draai gaf aan de bossa nova hype die rond die tijd heerste.
[bewerk] Moeilijke jaren
Net als vele andere jazzartiesten leed Tjader onder de enorme hype rond de rock & roll na 1970. Hij ging weg bij Verve en tekende een contract voor Skye Records, om niet veel later terug te keren op het oude nest: Fantasy Records. Tjader begon meer elektronica in zijn muziek te stoppen en maakte gebruik van rock ritmes. Zijn meest noemenswaardige album uit die tijd is Amazonas uit 1975. Toch wist hij weinig interesse op te wekken bij de jazzliefhebbers.
In 1976 nam Tjader verschillende live-albums op van shows in de Grace Cathedral in San Francisco. Later toerde hij door Japan met saxofonist Art Pepper. De betreffende shows waren redelijk succesvol, vooral omdat jazz in die tijd flink aan populariteit had ingeboet.
[bewerk] De laatste jaren
Carl Jefferson, de directeur van Concord Records, creëerde in de jaren '70 een nieuw label, Concord Picante, om latin jazz te promoten. Belangrijkste product van het label was materiaal van Tjader, die een contract had getekend bij het label.
In tegenstelling tot zijn experimenten in de voorgaande decennia, produceerde hij voor Concord Picante vooral ongecompliceerde latin jazz. Hij stapte af van de elektronica en rock ritmes en had zich voorgenomen een meer klassiek geluid weg te zetten. In de jaren daarvoor had hij een groot aantal jonge muzikanten om zich heen verzameld die het niveau van de muziek flink omhoog haalden. Onder hen waren Mark Levine (piano), Roger Glenn (fluit), Vince Lateano (drums), Rob Fisher (bass) en Poncho Sanchez (conga's).
In totaal nam Tjader vijf albums met hen op, waarvan La Onda Va Bien uit 1979 veruit het meeste succes behaalde. Met dat album verdiende hij in 1980 zijn eerste en enige Grammy Award. Op 5 mei 1982 stierf Tjader in het harnas: Tijdens een toer kreeg hij een hartaanval.
