Albert Helman
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Albert Helman, pseudoniem van Lodewijk (Lou) Alphonsus Maria Lichtveld (Paramaribo, 7 november 1903 - Amsterdam, 7 oktober 1996), is een in Suriname geboren Nederlands schrijver en verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Lodewijk Alphonsus Maria (Lou) Lichtveld, die later vooral onder zijn pseudoniem Albert Helman bekend zou worden was afkomstig uit de gekleurde elite van Suriname en was gedeeltelijke van Indiaanse afkomst. Hij kwam als jongen van twaalf naar Nederland om aan het internaat Rolduc van het Klein Seminarie te Roermond de priesteropleiding te gaan volgen maar hield hier al spoedig mee op en ging teruggekeerd in Suriname een muziekopleiding volgen waarna hij werkzaam was als organist en componist. In 1922 kwam hij weer naar Nederland waar hij de kweekschool volgde en daarna musicologie studeerde. Hierna werd hij journalist en muziek recensent en sloot zich aan bij een groep jonge katholieken rond het tijdschrift De Gemeenschap, waar hij van 1925-1931 redacteur van was. Later zou hij zich echter van het geloof afkeren. Zijn biografie van de peetvader van de 'jong-katholieken', de monnik Pieter van der Meer de Walcheren, vormt enerzijds een verantwoording van de verschillende wegen die zij gingen, maar is tegelijkertijd een getuigenis dat dit vriendschap niet in de weg hoeft te staan. "Vriendschap overbrugde onze verschillen in levensopvatting, of misschien waren deze opvattingen, ontdaan van formuleringen, codes en hun praktische implicaties, in wezen niet eens zo verschillend".
Als auteur debuteerde hij in 1926 met Zuid-West-Zuid, een roman over Suriname en diens verwaarlozing en uitbuiting door de Nederlandse kolonisator, gevolgd door een vergelijkbaar boek qua thema, de Stille Plantage.Vele andere romans, essays en gedichten zouden volgen. Ook hield hij zich bezig met film. Zo schreef hij o.a. de muziek voor Regen (1929) van Joris Ivens. In 1932 ging Helman in Spanje wonen en vocht in de aan republikeinse zijde mee in de Spaanse Burgeroorlog. Voor de kranten NRC en de Groene Amsterdammer schreef hij verslagen over de overlevingsstrijd van de republiek tegen de fascisten van Generaal Francisco Franco. Nadat Franco in 1938 had gewonnen, vluchtte Helman eerst naar Noord-Afrika en van daaruit naar Mexico, maar in 1939 keerde hij terug in Nederland. Hier trok hij zich het lot van de joodse vluchtelingen aan die vanuit Duitsland naar Nederland komen. In opdracht van het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen schreef hij het boek Millioenen-leed.
Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Cultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. Hij schreef in het illegale blad Vrije Kunstenaar en werd, nadat beeldhouwer en verzetsman Gerrit van der Veen in 1944 opgepakt was, diens opvolger in de redactie. In oorlogstijd gebruikte hij veel pseudoniemen als Joost van den Vondel, Friedrich W. Nietzsche, Hypertonides, en Nico Slob. Hij was lid van de Grote Raad van de Illegaliteit.
In 1949 keerde hij terug naar Suriname waar hij tot 1951 landsminister van Onderwijs en Volksontwikkeling en tevens landsminister van Volksgezondheid was. In deze tijd raakte hij verzeild in de zogenaamde Hospitaalkwestie, die uiteindelijk tot zijn politieke val leidde. Later vervulde hij tal van functies, onder meer voorzitter van de Rekenkamer van Suriname en directeur van het Bureau Volkslectuur. In 1961 werd hij als Gevolmachtigd Minister verbonden aan de Nederlandse ambassade in Washington en opgenomen in de delegatie van het Koninkrijk bij de Verenigde Naties, specifiek ter behartiging van de Surinaamse belangen. Na zijn pensionering vestigde hij zich op Tobago, en later in het Italiaanse Airole en tenslotte in Amsterdam-Buitenveldert, alwaar hij op 92-jarige leeftijd overleed. De laatste jaren van zijn leven was hij nagenoeg blind. Hij bleef tot op hoge leeftijd schrijven. In zijn werk neemt het land Suriname een belangrijke plaats in, hoewel hij zich altijd nadrukkelijk als kosmopoliet heeft opgesteld.
[bewerk] Werken
- Zuid-zuid-west (1926)
- Mijn aap schreit (1928)
- Hart zonder land (1929)
- De stille plantage (1931)
- Overwintering - toneelstuk (1931)[1]
- De geluidsfilm (1933)
- Waarom Niet (1933)
- De dolle dictator (1935)
- 's Mensen heen- en terugweg (1937)
- Het vergeten gezicht (1939)
- De rancho der X mysteries (1941)
- Suriname aan de tweesprong (1945) [onder de naam: Lou Lichtveld]
- Teutonenspiegel - een les in literatuurgeschiedenis (1946)
- Kleine Kosmologie (1947)
- Afdaling in de vulkaan (1949)
- De laaiende stilte (1952)
- De medeminnaars (1953)
- Mijn aap lacht (1953, 1991)
- Zaken, zending en bezinning (1968)
- Facetten van de Surinaamse samenleving (1977)
- Cultureel mozaïek van Suriname (1978)
- Suriname: Spiegel der vaderlandse kooplieden (1980)
- Het eind van de kaart (1980)
- De medeminnaars (1980)
- Vriend Pieter. Het levensavontuur van Pieter van der Meer de Walcheren [biografie] (1980).
- Semi-finale, verzen. (1982).
- Waar is Vrijdag gebleven? (1983)
- De foltering van Eldorado. Een ecologische geschiedenis van de vijf Guyana's (1983)
- Hoofden van de Oayapok! (1984) [Duitse vertaling: Häuptlinge vom Oayapok!, 1990]
- Zusters van liefde (1988)
- Verdwenen wereld (1990)
- Peis noch vree(1993)
- Adyosi/Afscheid (1994)
- Zomaar wat kinderen (1995)
- Amor ontdekt Aruba (1999)
- Vijf door Lichtveld gecomponeerde canons op teksten van Paul van Ostaijen zijn door Jop Pollmann opgenomen in zijn volksliedbundel Het Lachende Water (Den Haag 1935); een eenstemmig lied 'Dat scoonste kint' kreeg een plaats in de 17e druk van de door Jop Pollmann en Piet Tiggers samengestelde verzameling liederen en canons Nederlands volkslied (Haarlem 1971).
[bewerk] Over Albert Helman
- Frank Martinus: Albert Helman, de eenzame jager. Cahier van het Instituut voor de Opleiding van Leraren, Paramaribo 1977
- Harry Scholten: Aspecten van het tijdchrift De Gemeenschap, Baarn 1978. (O.m. pag. 260-263)
- Tony van Verre ontmoet Albert Helman. Uit het leven van een dwarsliggende indiaan. De Gooise Uitgeverij, Bussum 1980
- Michiel van Kempen: Kijk vreesloos in de spiegel; Albert Helman 1903-1996; Notities, nota's, noteringen. In de Knipscheer, Haarlem 1998
- Michiel van Kempen: 'Albert Helman'. In: Kritisch Lexicon van de Moderne Nederlandstalige Literatuur, afl. 71, november 1988 (met uitvoerige primaire en secundaire bibliografie)
- Michiel van Kempen, Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur. De Geus, Breda 2003. (2 delen)
- Huygens, G.W.: ‘Albert Helman’. In: De Nederlandse en Vlaamse auteurs. Van middeleeuwen tot heden met inbegrip van de Friese auteurs. Ed. G.J. van Bork en P.J. Verkruijsse. De Haan, Weesp 1985.
[bewerk] Zie ook
| Referenties: |
[bewerk] Externe link
- Albert Helman in de Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren
- Complete tekst van Hoofden van de Oayapok!
| Voorganger: J.C. de Miranda |
Landsminister van Onderwijs en Volksontwikkeling 1949 - 1951 |
Opvolger: W.E. Juglall |
| Voorganger: H.N. Hajary |
Landsminister van Volksgezondheid 1949 - 1951 |
Opvolger: W.E. Juglall |
