Wikipedia:Pulítica e nòorm

Da Wikipedia.

Pàgina in cuurs da tradüzziun: se a vurii participá, sii i benvegnüü: a pudii però gjanmò leenc anca la paart in Català!

La wikipedia l'è un prugett da culaburazziun, purtaa a tèrmin par sussenn da vuluntari. La finalitaa dal prugett la sa resümm in la frasa segueent:

L'ubietiif da la wikipedia al è da fá sü una ençiclupedia líbera e multilingua, la püssee granda dal muundt, in cuntegnüü e prufunditaa; a vuremm anca ch'a la deventa una fuunt fidàbil.

La wikipedia la gh'a una séria da pulítich e nòorm, acetaat paj fundaduur e i partecipaant al prugett, e che a inn cunsideraat esenziall pal sò ben funziuná. Vargüna da sti nòorm a l'è stabilizada, vargün'òltra s'evulüzziuna e l'è sota debatimeent. In la mesüra che la wikipedia la sa fa püssee granda, i norm s'adàten a i nööf necessitaa.

Nòorm generalmeent acetaat

Ubietivitaa Al cuventa mantegní un puunt da vista neutraal in tuücc i artícuj. Se esísten difereent puunt da vista sura un tema, al cuventa representaj tücc in manera equilibrada.
Respett pal drecc d'autuur Ul cuntegnüü da la wikipedia al sa destribüiss sota la GNU free documentation licence.Basicameent, chesta licenza-chí la premett la destribüzziun líbera di docümeent, la suva modificazziun, e ul sò duvracc senza restrizziun. Prima da cupiá dal materiaal ch'al ven di òltar lööch, va duvii sigürá ch'al sa pòda destribüí sota chiist tèrmin, ch'al sía da dumini püblich, u dumanda ul permess al autuur. Vardee che duvrá dal materiaal senza auturizazziun al pöö purtá a prubleem legaj.
La wikipedia l'è una ençiclupedia. L'ubietiif da cheest prugett al è da fá sü una ençiclupedia. I artícuj i gh'a da vess da cuntegnüü enciclupédich, e i pàgin da descüssiun i è la par mejurá-j.Videe anca Vargott la wikipedia al è mía.
Respett par tücc I culaburaduur da la wikipedia i gh'a urígen

e upiniun sussenn difereent: al cuventa tratá ognidün cun respett. Videe anca resulüzziun da cunflitt.

I dree a i cunvenziun Par mantegní la cunsistenza dal prugett, al è impurtaant da sütá ceert cunvenziun e stiil intal furmaa di artícuj.
- Cerchee a sütá i cunsej dal libru da stiil.
- Vardee Cuma redatá una pàgina.
- Al cuventa ga-mett particülaar cüra intal nomm d'un artícul: a vöölt, una parola la pöö avè-gh significazziun difereent: videe pàgina da desambiguazziun.
- A esísten di mudell (vardee anca chí) da che sa pöö trá prufitt par ceert tiip d'artícul (münicipi, pruveenz evi).
- La wikipedia la cunten anca di imàgin, videe duvrá imàgin.
- Se pensii ch'al cuventa scancelà una pàgina, scrivee-el gjo al registru da pàgin a scancelá; a esísten anca ul registru da pàgin a füsiuná, ul registru da pàgin a millorar, e vün d'artícuj dumandaa.
- Al cuventa mía che la prima versiun d'un artícul la sia perfeta, ni sussenn estesa, gja che la pöö í mejuraant cul teemp: però al cuventa da fá un bun sbozz.

Da chí in gjo: tradüzziun in cuurs !

Cumè i së àplichen sti noorm?

La Wikipèdia la g'ha mia strütüra gjeràrchica u çentralizada che la cuntrole i cuntegnüt. Semm tücc edituur del prugjeet. Tücc i pööden redatá i artìcuj di oltër per eliminá eruur, ampliá-j u megljurá-j, u anca partiçipá in di discüssiùn per dumandá s-cjarimeent, prupoor idej, u criticá artìcuj. L'única gjerarchia in dël prugjeet l'è che vun quaglj ütilizaduur i èn aministraduur. I ünich atribuzziun ëstraurdinari di aministraduur i èn la capaçitaa de cançelá e blucá artìcuj, e esclüüd ütilizaduur vandàlich.

L'ünega cusa che demandemm l'è che tücc quij che partiçipen respeten i nòorm e la pulìtega de la Wikipedia, e che pröven a cullaburá pusitivameent. Cun i artìcuj, quest nòorm chì i èn miliruràbel, ma dumà se i gh'avaren resültaa ütil in stu prugjeet u in oltre wikipedie. Se ghe i èn di nòorm che cunsideree inefficàss, vècc u miliuràbel, dunee i vòst resùn a la pagina de discüssiùn currispundeent.

I druvatt che se dedichen a fá ediçiùn vandàlich, u che pröven i sò puunt de vista cuntra la magiuur paart di Wikipedist, pòden vess esclüüs del prugjeet daj aministratuur. Egüalmeent, i paginn che creen "guèrre d'ediçiùn" incuntrulaa pòden vess blucaa daj aminstraduur, finché la ghe sarà mia una sulüçiùn cun cunseens.

Cume s'è rivaa a stabilì cheest nòorm?

La magiùr paart di nòorm che regulen el funçiunameent dal prugjeet s'èn stabilii per cunseens di partiçipaant. In generaal, i nòorm de la Wkipedia lumbarda i èn istess (u i èn simel) a quij che s'èn stabilii in la Wkipedia in inglees e in di òlter lénguf.

L'ubietiif de cheest pàginn chì l'è descriif i nòorm che s'èn svilüpaa in la cumünitaa. Cheest nòorm cuntìnüen a se svilüpá e a se adatá seguunt i neçessitaa dal prugjeet.

Oltër noorm

Ultra aj noorm generalmeent açetad, gh'èn vajri noorm che pöö-l èss bun dë tegní in cumt.

General

Contribuee in dij argoment che cognossì, o che sii disponibel a impará.
No tingueu por a esmenar articles d'altra gent.
Fee i omission esplìsit
In general, evitee de doperà dij robot.
Evitee anca de doperá i tradutor automàtegh. La qualitaa dij traduzion l'è minga accettabel. Peroo se pòden doperà comè bas par ona traduzion manuala, cont ona atenzion speciala a costruzion sintatich minga corrett.
Se'l gh'è busògn, ignoree i nòrm!

Comportament

Signee i comment in dij pagin de discussion
Evitee de scriv parolàsc
Evitee de fá dij attach personaj.
Usee minga i pagin de discussion comè loeugh per fá dij discussion personaj.
Conetteev prima de fá dij cambi important a on articol esistent.
Sii amis de tucc i noeuv drovatt.
Fee minga dij articoj sora de violter o sora i vòst ròpp.
Evitee d'intrá in "guèrr d'edizion" (fá e desfá continuament cambi polèmegh a on articol)

Cuntegnüüt

Ëspjeghee la léngua.
Integree i voost cambi a l'artìcul (no stee a limitá-v a gjuntá paràgraf al fuund dë l'artìcul).
Ëstabilii ul cunteest dë l'artìcul (no stee a dá per descuntaat che ul letuur a'l sia ëspeçialista in dël tema dë che andaree a parlá).
Definii e descrivee.
Çitee i fuunt, e druvee refereenz adequaad.
Evitee fraas che i pööden èss ubsuleet in pooch teemp.
Si avee dë cumentá argumeent dë rumaanz, film, etc., avisee al prinçipi dë l'artìcul!
Fee i artìcuj ütil per i letuur (e tegnii in cumt l'audienza).
Cumpruvee i facc.
Cumpruvee anca i facc e i persunagj fitizzi!
Resumii i discüssiùn, quaand che i èn massa luungh.
Fee demò ligamm che i sien adequaat al cunteest (no cuventa fá tücc i ligamm pussìbil!)
Descrivee ul cuntignüt di ligamm esteern.
No stee a druvá ligamm esteern al poost de ligamm inteern a la Wikipedia. Metee i ligamm esteern in d'una sezziun finaal.
Evitee refereenz çirculaar (dël tipu: Chest artìcul de la Wikipedia a'l trata dë ...)
No stee a esagerá la impurtanza di facc, persunagj, uvër d'aart, etc., cunt fraas vööj. Mej mett-gh facc.
No stee a transvestí i upiniun parziaal. Pariis a l'è la çitaa plüü bella dël muund. a l'è parziaal. Ghë de la geent che creed che Pariis l'è la çitaa plüü bella dël muund. a'l sègüta a èss parziaal.

Stil

Fissee in l'ortografia e la grammàtega.
Copiee minga da font originaj.
Fee minga articoj òrfen! Tucc i articoj doeuven avegh dij colegament cont almen voeuna pagina.
Generalment, evitee l'us dij citazion in dij olter lingov, per fá che tutt el sia comprensibel.
Doperee semper el camp Resum quand fee dij edizion, fasénd ona picola descrizon de cosa fee. Sta ròba chì juta la gent che fá la revision aj "cambi recent"!
Respetee i convenzion per risaltá i paròll. Normalment, se resalta cont el grassetto la prima aparizion del term sora el qual l'è scrivuda la pagina (inclus i nòmm alternativ) a l'inizi del articol. El corsivo el vegn doperaa per i paròll in olter lengov, o quand el se parla pròpri de quèlla paròla chì.
El color el se dopera domà in cas eccezionaj e quand mla gh'è ona bona rason (avertiment, gràfegh...). On numer esageraa de color el poeud fá diventá i articoj pòcch coerent cont el format. E poeu, la presentazion del color la poeud variá second el navegador ecc. ecc.
Doperee i titoj e i sòta-titoj cont moderazion.
Cerchee semper de fá minga fras o elench tròpp longh.
Evitee i salt de ligna doperand el còdes <br> se la gh'è nò ona bona reson. Per separá i paràgraf, el gh'è nò problema cont el doperá ona ligna traj paràgraf. Doperand i còdes wiki per fá dij elench, sezion etcetera.
Evitee paragraff d'ona ligna. Cerchee de agruppà i articoj in paragraff lògich.
Doperee minga sòta-paginn.

We provide Linux to the World