Wikipedia:Wie sjrief ich Limburgs
Van Wikipedia
Zie ook de Nederlandse vertaling van deze pagina
Wie sjrief ich Limburgs? Väöl Limburgers vraoge zich det aaf es ze e book, e tiedsjrif, 'n website of wat dan ouch in 't Limburgs gesjreve zeen. Kalle, det geit zónger meujte, mer sjrieve, det höbbe v'r op sjool elein in 't Nederlands gelierd. In 't begin höbs te mesjien zelfs meujte óm te begriepe wat dao persies sjteit! Óm 't zelf good op te sjrieve is dan nog väöl lestiger. Toch kan jeder dae 't Limburgs behiersj zien taal in prinsip ouch sjrieve. Hie kans te 'n aantal sumpel tips daoveur vènje.
Inhawd |
[bewirk] Laeze
Es te nog neet mit gesjreve Limburgs vertroewd bis, dan perbeer iers röstig ins get te laeze. In de zoegenaamde categorie "Artikele nao dialek" vèns te e groet aantal artikele sjoen gesorteerd op dialek. Kiek ins of dien eige dialek dao ouch bie is; zoe jao, dan klik de categorie mit det dialek aan. Noe höbs te de käös tösje 'n aantal artikele; zeuk mer ein oet. Perbeer 't noe helop te laeze. Es 't neet direk löp, laes 't gerös nog e paar kier door.
Is op Wikipedia gein artikel in dien eige dialek, dan perbeer 'n angert. 't Lik veur de handj óm e dialek te numme van 'n plaatsj die bie dich in de buurt lik, mer dat kan gevaerlik zeen: wie bekènd zeen d'r sóms enorm versjille tösje twie Limburgse dialekte die gaar neet zoe wied oeterein likge. Veur sjrievers oet Nederlands Limburg besjteit e breid alternatief: zuug hie. Veur Belsj Limburg gif 't helaas nog gein vergeliekbaar brónne. Dao is aevel 'n waarsjoewing bie nudig: de sjpelling van dees vastelaovendleedjes is neet altied gans in orde. Euver die sjpelling sjtrak mie.
't Hèngk natuurlik d'r vanaaf wieväöl d'r in dien dialek te laeze vilt, mer nao e paar tekste laeze mós te toch al e bitje e bild höbbe van wie me Limburgs sjrief.
[bewirk] Zelf sjrieve
Doe wils noe zelf 'n artikel sjrieve. Raegel ein op Wikipedia, ouch op dees, is: 't geit in de ierste plaatsj óm d'n inhaud van 't artikel, neet óm of alles wel gans good gesjpeld is. Vertroew dichzelf bie 't sjrieve: es te 'n fuitje maaks zitte hie altied genóg gebroekers die det metein veur dich verbaetere. Laot dich dan ouch neet óntmeujige es me fuitjes oet dien artikele blief haole: me meint 't good. Kiek röstig wat ze verbetere en perbeer dervan te liere.
[bewirk] Sjpelling
De sjpelling van 't Limburgs in al zien dialekte is 'n hiel lestige zaak. Gelökkig höbbe v'r ein algemein sjpellingsesteem: de Veldeke-sjpelling. Die weurt kórt en good oetgelag op Wikipedia:Sjpellingssjpiekpagina. Mit dit sesteem kans te in prinsip jeder Limburgs dialek opsjrieve. Sómmige plaatsje höbbe 'n eige waordebook; veural in de sjtei mer ummer mier ouch in groete dörper is det 't geval. Es det waordebook ein anger sjpelling gebroek es de Veldeke-sjpelling - det kump nogal ins veur - dan höbs te 't rech die te gebroeke.
Luuj waere soms aafgesjrik door de väöl diacritische teikes in de Limburgse sjpelling, die in 't Nederlands neet veurkómme. In de ierste plaatsj zeen det äö, è, ó en ö, in plaatsjelike sjpellinge zeen det 'r soms nog väöl mie. Dao is aevel ein hiel gooj raeje veur: 't Limburgs haet gewoen mie klinkers es 't Nederlands! Ouch det sjteit käörig oetgelag op de sjpellingssjpiekpagina. (Kiek ouch ens op http://www.limburgsedialecten.nl/. Dao sjteit ein sjriefwies, goodgekäörd door de Raod veur 't Limburgs, van de streektaalfunctionaris, mit ein verwiezing nao sjrieve in väöl plaatsjelikke dialekte.)
[bewirk] Versjillende dialekte
In principe sjrief jeder hie in zien eige dialek. Begins doe e nuuj artikel, dan is 't sumpel: de zèts mer {{dialek|...}} baovenaan, woebie de puntjes sjtaon veur 't dialek det doe gebroek höbs. Sjpriks doe bieveurbeeld Zösters, dan weurt 't dus {{dialek|Zösters}}.
Bie artikele die al besjtaon lik 't kómplekser. Meistal sjteit dan debaove: Dit artikel is gesjreve in 't ... 't Weurt gewaardeerd óm woe meugelik 't ... aan te hawte. Det sjtilt dich natuurlik veur probleme. Hauwe v'r noe 't veurbild van 't Zösters es modertaal aan, en bove 'n artikel sjteit det me 't Mestreechs mót aanhauwe, dan is 'n vraog wie "Wie mót ich noe weite wie me eint of angert in 't Mestreechs zaet?" of "Weurt noe van mich verwach det ich alle Limburgse dialekte behiersj?" neet óndènkbaar. V'r kónne dich gerössjtèlle: van nemes weurt verwach det hae alle 550 Limburgse dialekte behiersj. Hie zitte e paar taalkundig óngerlagde luuj die gans get kènnis höbbe van de versjillende dialekte (al zèkge ze 't zelf...) mer ouch die weite neet alles. Nei, 't belangriekste waats te in de gater hauwe mós is dets te neet binne eine zin nog wäörd oet versjillende dialekte kriegs. Es te ein wäördsje wils verangere, perbeer det dan in de geis van de teks te hauwe. Mer es te 'ne ganse alinea debiesjriefs, dan weurt 't get angers. In det geval kans te bieveurbeeld {{dialeksec|Zösters}} baove die alinea zètte en dan kump d'r käörig in 't artikel te sjtaon in welk dialek de alinea gesjreve is.
Veur algemein tekste gebroeke v'r 't Algemein Gesjreve Limburgs, ouch bekènd es AGL. Hie mèt wilt me 'n saort van Limburgse sjtanderdsjrieftaal creëre die baove de dialekte sjteit en woerin mierder Limburgse dialekte kinmerke verwirk zeen. Memènteel blief 't gebroek bie ós beperk tot dinger wie 't Veurblaad, d'n interface en beleidstekste. Ouch dees pazjena is d'r in gesjreve. De bis aevel wilkóm óm artikele in 't AGL te sjrieve. Mer 't is zeker neet verplich, v'r vènje 't zjus good det artikele in väöl versjeije dialekte gesjreve waere! Diksjenaere veur 't AGL zeen hie te vènje.
[bewirk] Tot sjlot
Veer haope det v'r dich mit dees pazjena e bitje gerösgesjtild höbbe en det ze dich detoe aanzèt ouch mit te sjrieve. Vraoge hiejeuver (of euver anger dinger) kans te us altied nog sjtille in de kaffee. V'r wunsje dich noe allein nog mer vaöl suksès en plezeer in 't sjrieve!
