Roald Amundsen
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Roald Engelbert Gravning Amundsen (Hvidsten, bij Oslo, 16 juli 1882 - Noordzie, 18 juni 1928) waor 'ne Noorse exploreur vaan poolgebeder. Heer is vaandaog d'n daag veural bekind um 't es ierste bereike vaan de geografische Zuidpool op 14 december 1911.
Roald Amundsen woort gebore es telg vaan 'n veurnaom Noorse sjeepveertfemilie. Nao 'n neet aofgemaakde medicijnestudie besloot heer exploreur te weure. Vaan 1897 tot 1899 naom heer deil aon de Bèlsje expeditie van Adrien de Gerlache nao 't Zuidpoolgebeed. In 1903 leide heer zelf 'n expeditie, en wel door 't Noordwestelek Poolkenaal. In 1905 trok heer door Alaska, boe heer de gewuundes en euverlevingsmethodes vaan de Eskimo-bevölking bestudeerde.
Dit alles doog heer es veurbereiing veur 'n expeditie nao de geografische Noordpool; wie heer evels huurde tot Robert Peary en Frederick Cook (dee heer nog kinde vaan de Bèlsje expeditie) de Noordpool bereik hadde besloot heer, zoonder dat bekind te make, nao de zuidpool te trèkke, boe ouch Robert Falcon Scott opaon góng. Heer leet dat de bemanning pas ter huugde vaan Madeira wete; ederein góng akkoord. Op 14 januari 1911 bereikde heer de Iessjol van Ross. Op inkel plaotse roond de 80° Z.B. leet heer depots achter; mèt veer men bereikde heer op 14 december de Zuidpool, boe ze e bereech achterlete veur Scott, dee pas eine maond later aonkaom. In miert 1912 kaom heer wier boete Antarctica, boe heer vaanaof zie sjip kós telegrafere. Zoewel op de heen- es op d'n trökweeg had heer good wier en weineg tegeslaag.
In 1918 perbeerde heer - ummezus - 't Noordoestelek Poolkenaal te vinde. In 1925 lökde 't häöm, mèt zienen Italiaanse collega Umberto Noblie mèt 'ne zeppelin de Noordpool euver te steke. Heer storf in 1928 wie heer mèt e vleegmesjien perbeerde Nobile, dee z'ne zeppelin eve daoveur neergestort waor, te redde. 't Mesjien stortde zelf nier; zie liek is noets gevoonde.
