Diego Silang

Manipud iti Wikipedia

Ni Diego Silang (Deciembre 16, 1730 - Mayo 28, 1763) ket maysa a revolusonario nga Ilokano idi maika-18 a siglo a nakikumplot kadagiti Briton tapno patalawenda dagiti Castila iti sibubukel nga amianan ti Filipinas. Panggep ni Silang iti mangbangon ti agwaywayas ken independiente a nasion dagiti Ilokano. Ti dangadangna ket inaronan dagiti reklamo a nagtaud iti tributo ken panaglablabaes dagiti Castila, kasta met iti pammatina iti bukbukod a panagturay, a ti panangrienda iti govierno ken panagturay ti simbaan Catolico Romano ken ti govierno iti deppaar ti Ilocos ket rebbengna a tenglen dagiti nasursuruan nga oficiales nga Ilokano.

Naipasngay ni Silang idiay Aringay, Pangasinan (banda tattan iti ili ti Caba wenno Aringay, La Union). Nangged isuna a mensahero, parayawat iti menmensahe ken damdamag manipud iti maysa a padi a Castila idiay Vigan, Ilocos Sur. Nasirib, naasi ken ken natarus iti Espaniol, viniahena ti Ilocos agingga iti Manila. Kadagitoy a panagdaldaliasatna ti nakaimatangan ken nariknaaanna iti ranggas ken injusticia dagiti Castila.

Idi maika-18 a siglo, nagtipon iti Espania ken Fransia a nangsupiat iti Britania iti masasao a Pito a Tawen a Gubat. Sinakup dagiti Briton ti Manila idi 1762 ket daytoy ti nangsegged iti riribuk kadagiti provincia iti amianan kas iti Ilokos ken Cagayan. Maigapu itoy, nakaro ti rurod ken gura dagiti gangganaet a Castila.

Nagvoluntario nga umuna ni Silang a mangidaulo iti bunggoy dagiti Ilokano a makilaban kadagiti Briton, ngem impaidam daytoy dagiti Castila, kas pangngeddeng ti Obispo ti Nueva Segovia (Vigan). Rinaut ngarud ti bileg ni Silang ti Vigan ket impakulongna amin a padi iti ili. Nakiuman isuna kadagiti daulo a militar a Briton ket dinutokanda isuna kas baro a governador ti Ilocos. Inkarida pay a tulonganda isuna a mangpatakder iti nasion nga Ilokano no ikarina met a tulonganna dagiti Briton. Ngem awan iti nagmarenganna daytoy a kari dagiti Briton, awan ti impatulodda a solsoldado.

Maysa a gayyemna, ni Miguel Vicos, mestizo a Castila ken Ilokano, ti nangbagkong ken ni Silang idi 1763 a nakatayanna. Binayadan iti Simbaan Catolico Romano ni Vicos a mangpatay ken ni Silang.

Intuloy ni asawana a ni Gabriela Silang ti laban ni Diego ngem rinaut dagiti Castila ket natiliw. Binitayda ni Gabriela agraman agsangagasut a kakaduana idi Septiembre 20, 1763 idiay tengnga ti Vigan.