Yno'õ Ypakarai
Vikipetãmegua
Ko yno'õ Ypakarai, maymáva oikuaa guarania rupive, “Recuerdos del Ypacarai”, ohaiva’ekue Demetrio Ortiz. Kó’ãva mokõi yno’o principal yno'õ Paraguáipe. Oiméva 28 km Tavaguasu, Asunción-gui.
Ko yno’õ guasu orekóva ijerére Ypakarai, Aregua ha San Bernardino . Ko yno’õ ojeporúva umi tembiapo ha pytu’õrã, turismo ha arte oñemotenonde ipype. Umi ára omoguahẽva arahaku, ko tenda hetaiterei imbohupa ha umi oguahẽva upe ysyry rembe’ý ha ijyvyku’ípe opytu’u ha oguata ohechávo tekoha porãite.
Tembikuaa'aty rechaukaha |
(jehaijey) Geografía
Ko “”lago Ypakarai” ipe 90 km² rupi, ha tuichakue 24 km yvate guive yvy gotyo peve ha 5 terã 6 km kuarahy res}e ha kuaraky oike gotyo. Ipypukúkue haimete media orekóva 3 m rupi.
Mba’e porãitereíva tekoha, ojeréva hese umi yvyty kaa’avo rypy’ũme, ha umi tavusu Aregua, Ypakarai ha San Bernardino, ojehecha. Ho’a ipype río Salado, avei oguahẽval río Paraguáipe. Péicha ho’a, ojedesagua ko yno’õ heta ysyry rehe, ha’eháichal Jagua Resay, Yukyry, Puente Estrella ha Piraju.
(jehaijey) Ára pytu
Ara pytuho oñepyrũva ndaro’yi ni naho’ysãi, katuete arahaku ha kuarahy ojope porã. Ko’ã temperatura ikatu oñemoambue 26 ha 41 ºC arahaku jave, ha 3 a 25 ºC araro’y jave.
(jehaijey) Téra renda
Ymaite, ko yno’0245 oñehenóiva’ekue “lago Tapykua”. Oĩ he’íva téra he’iséha pe héra ogueraháva voi. Oĩ umi he’íva “lago conjurado”, ymaite guive omombe’úval beato Luis Bolaños omongarai hague 1600 jave. Oì, omoañetéva téra omoapañuãiva ñe’ẽ guarani “Y pa karai”
(jehaijey) Mba’yru ojeporúva
Ko tendápe ikatu oñeguahẽ umi mokõ ysyry rembe’ýre yno’õ, oguahẽvo tavaguasu ojeréva. Péva Terminal de Ómnibus tavaguasu Asunción guive osẽ umi mba’yrumýi público ohóva San Bernardino ha Ypakarai-pe. Mba’yrumýi oguahẽva Areguápe oguahẽ Paraguaýpe, upéicha avei ikatu pe ohoséva ojupi Avenida San Martín térã Aviadores del Chaco tapére.
(jehaijey) Arte ha Cultura
(jehaijey) Areguápe
Ko táva oikuave’ẽ opáichagua mba’e porã ikatúva ojehecha.Oñemomorã umi exposición opáichagua estilo tembiapo artístico ha artesanal. Pe ojeheróva casco histórico iporã ojeho ojehecha, péva arquitectura orekóva umi construcción. “Centro Artesanal la Cuenca”, oikuave’ẽ feria ikatúva ojeguerohory umi tembiapo artista ha artesano umi tendágua oikuave’ẽva. Oimel “Centro Cultural La Estación A”, ohechaukáva ha oikuaaukáva opa mba’e oñeporandúva ichupekuéra ha umi ndoikuaáivape omombe’u umi tenda ojeguerekóva ojepytu’u ha ojekaru haguã. Péicha ojeguerekol Centro “Guggiari Arte”, oikuauakáva umi esculturas artista Herman Guggiari rembiapo,ha upépe oime avei ojeikévo upe tavusúpe, ojehóvo Paraguaýgui. Tavaguasu oikuave’ẽ avei turismo de pesca, ko’ápe ikatu ojehasa porã oñopehẽngue ndive.
(jehaijey) Ypakarapei
Ojeguereko “”Casa de la Cultura””: ha’éva peteĩ museo ohechaukáva ñane retã rembiasákue, ojejapóva avei exposicón katuete. Oñemba’apo kyre’ỹ jasyporundy guive, upéva oñepyrũgui oñembosako’i “”Festival del Lago””: péicha ary katuete, tavusu Ypakaraípei, ary 1971 guvie, oñemotenodnel Festival del Lago, peteĩ fiesta popular omokyre’ỹva tavarandu ha arte nacional. Péicha ko festivaloikóva jasyporundy jave káda ary.
Oñemomorã umi concierto, festival danza ha teatro. Avei umi yvypóra rembiapo artesanía rupive. Péicha Comisión Municipal de Folklore y Artesanía táva guasu Ypakaraii, ko festival “oheka ogueru jey ha omopu’ã jey tetã mba’éva ha’éva umi ojeheróva arte popular”
(jehaijey) San Bernardino-pe
Oime “”Casa Hassler””, péva 26 jasyteĩ 1990 guvie. Ha’e peteĩ pa’ũ kuaandýpe guarãl, omba’apóva ary pukukue. Ko’ã artista orekóva posibilidad ohechaukávo hembiapo ko’ã centro-pe ojehepyme’ẽ’ỹre mba’eve.
Péicha exposiciones temporal ha permanente, oiko Casa Hassler-pe, orekóva peteĩ Museo Histórico, Biblioteca Publica,ombo’e ñoha’ãnga ha jeroky, avei oñeñatende mbohupa ha turista oguahẽva guive rehe
(jehaijey) Jeguatarã
Yno’õ ndaipypukúi, ipor0Òiterei ygarata michĩva ikatu osyry hi’ary. Yno’õ rehe ojere umi tavusu oñembosako’íva avei ikatu haguã umi oguahẽva guive upe tendápe ohasa porã, omopotĩvo umi ysyry ha yno’õ jere ha oipe’a hokẽ chupekuéra ha ohenóiva playa abierta al público, maymáva ohóva upe tendápe arahaku jave ojahu haguã, hetave ojeho táva San Bernardino-pe.
San Bernardino
Ojejuhu 48 km Paraguaýgui. Oreko hetaiterei ysyry ha ojejahu haguã umi playa, centro cultural ha oñeikuave’ẽ opáichagua hi’upyrã.
Maymáva oikuaa “Sanber” ko táva oñehenóiva péicha ojehógui arahaku jave ha ojeguereko tavaguasu ramo, péva orekógui infraestructura ha actividad iporãvéva umi ohóva guive mbohupá ramo upe távape, péicha oho opytu’u ha omorã tekoha, térã oho ojeroky ha hogaygua ndive ohasa porã pytu’úpe.
Aregua
Ojejuhu 31 km Asunción-gui, Aregua ha’e peteĩ tavusu iporãitereíva, oreko peteĩ aire bohemio ha encantador, he’i pe oñe’ẽkuaáva. Tenda ojeguerohorýva ha omor0Òva umi haihára ha personaje ilustre ñane retãguáva. Hetaiterei óga guasu ha óga’i ymaguaréva oñemyatyrõ ha oñemomorãva gueteri ha’éva peteĩ casco histórico, ojedeklaráva Patrimonio Nacional. Reko peteĩ playa municipal, maymáva ikatúva oike.
Ko tavusúpe ikatu ojehecha feria de artesanos orekóva opáichagua mba'erepy oñeikuave'ẽva, alfarería-pe. Opyta 1 km távagui, umi yvyty Cerros Kõi ha Chororĩ.
Tren Turístico
Ymaite guive oiméva Antiguo Ferrocarril de Asunción omýiva jepe'a rupive, umi visitante Paraguay guive ohóva ha oguahẽva Aregua peve. Orekóvo pasaje oike ipype oñamindu'u va'erã umi ñoha'anga ojapóva ha ombopukáva pasajero-kuérape ha omoha'angáva avei ijapytépe kuéra.
Tren estación oime Jardín Botánico ykére ( Jardín Zoológico costado-pe). Ko mba'yrutĩmbo osẽ 10.00 aravo jave ha oñeguahẽ 16.30 aravópe.
Ypakarai
Opyta 34 km Paraguaýgui. Avei oreko Casa de la Cultura, Paseo de la Estación-gui ikatu ojevisita upe Feria de Artesanos, orekóva avei umi mba'erepy típico ha artesanal ndahepýiva. Oreko peteĩ playa municipal oñembosako'íva ha ikatúva maymáva oho opytu'u ha ohecha mba'ép oĩ upe tendápe.
Parque Nacional de Ypacarai: oreko 16.000 ha área protegida, ikatu haguã oñeñangareko riqueza natural tekoha orekóva umi tendáre, ha'éva karugua, yvu ha avei pe ecosistema.
(jehaijey) Gastronomía
Ko tenda ojere hese lago oikuave'ẽva opáichagua hi'upyrã pe mbohupápe. Oĩ umi tembi'u Paraguái ha ymaguaréva, ensalada de fruta, bollo, chipa ha empanada. Avei opaíchagua restaurant, umi tekove ohosehápe ikatu oguahẽ.
(jehaijey) ¿mba'éichapa oñeguahẽ?
Ypakarai: oime 34 km paraguaýgui Ruta 2 ári.
Aregua: opyta 31 km Capital-gui. Oñeguahẽ Kapiata guive, térã ramal osẽa Lúle távagui.
San Bernardino: oime 48 km paraguaýgui. Ojehova'erã desvío San Bernardino gotyo ojeho ramo Ruta 2 rupi.
(jehaijey) Bibliografía y referencias
- La Magia de Nuestra Tierra- Fundación en Alianza, 2003.
- Jaha, Sitios imperdibles del Paraguay. Revista informativa. Senatur, 2008.
