Ñembojoja

Vikipetãmegua

ÑEMBOJOJA GUARANÍME (LA CONCORDANCIA EN GUARANI)

Teroñe’ẽ ha ñe’ẽtéva ñembojojoa (del Sujeto con el Verbo)
Ñe’ẽtéva ha moĩmbaha ñembojoja (del Verbo con sus Modificadores)
Tero ha teroja tekome’ẽva ñembojoja (del Sustantivo con el Adjetivo Calificativo)

Tembikuaa'aty rechaukaha

1 Teroñe’ẽ ha ñe’ẽtéva ñembojojoa
2 Ñe’ẽtéva ha moĩmbaha ñembojoja
3 Tero ha teroja tekome’ẽva ñembojoja
4 Fuentes

(jehaijey) Teroñe’ẽ ha ñe’ẽtéva ñembojojoa

Teroñe’ẽ oñembojoja ñe’ẽtéva ndive avaite ha papapy ñe’ẽpehẽtai rupive.

Techapyrã:

Tero

Ja’ekuaa: Peru oguata ita’ýra ndive
Ndaja’ekuaái: Peru aguata ita’ýra ndive

Ja’ekuaa: Kalo ha Tani ohóta Paraguaýpe
Ndaja’ekuaái: Kalo ha Tani rehóta Paraguaýpe

Terarãngue

Ja’ekuaa: Che ajogua peteĩ jopói
Ndaja’ekuaái: Che rejogua peteĩ jopói

Ja’ekuaa: Ñande jaguatákuri kuehe ka’aru
Ndaja’ekuaái: Ñande roguatákuri kuehe ka’aru

Jesarekopyrã: Ñe’ẽteva oñemosusũ jave, avaite peteĩha ha mokõihãme, papyteĩ ha papyetápe, omoambue iñe’ẽpehẽtai avaite ha papapyguigua (asẽ, resẽ, rosẽ, ñasẽ, pesẽ). Ko mba’e ndojehúi avaite mbohapyha, papyteĩ ha papyetápe, ojepuruhápe peteĩ ñe’ẽpehẽtai año mokõivévape (ha’e osẽ --- ha’ekuéra osẽ).

(jehaijey) Ñe’ẽtéva ha moĩmbaha ñembojoja

Ñe’ẽtéva naiñambuéi, upévare noñembojojái imoĩmbahakuéra rehe.

Techapyrã:

1. Che ajoguákuri ao che sýpe
Ko techapyrãme, ajoguákuri oĩ papyteĩme ha upéicha avei “ao” (papyteĩ). “ao” oĩ moĩmbaha mbohasapyrévarõ.

Che ajoguákuri aoita che sýpe
Ko techapyrãme, ajoguákuri oĩgueteri papyteĩme ha “aoita” katu papyetápe. Jepémo péicha, ñe’ẽjoaju oñeikũmby porã.

2. Nde regueru ajakami nde kypy’ýpe
Ko techapyrãme, regueru oĩ papyteĩme ha upeicha avei “kypy’y” (papyteĩ). “kypy’y” oĩ moĩmbaha mbohasapyre’ỹvarõ.

Nde regueru ajakami nde kypy’ykuérape
Ko techapyrãme, regueru oĩgueterei papyteĩme ha “ky-py’ykuéra” katu papyetápe. Jepémo upéicha, ñe’ẽjoaju oñeikũm-by porã.

3. Ha’e ohova’ekue iñangirũ ndive
Ko techapyrãme, ohova’ekue oĩ papyteĩme ha upéicha avei “angirũ” (papyteĩ). “angirũ” oĩ moĩmbaha opaichagua moirũ-guávarõ.

Ha’e ohova’ekue iñangirũnguéra ndive
Ko techapyrãme, ohova’ekue oĩgueterei papyteĩme ha “angirũnguéra” katu papyetápe. Jepémo upéicha, ñe’ẽjoaju oñeikũmby porã.

(jehaijey) Tero ha teroja tekome’ẽva ñembojoja

Guaraníme teroja tekome’ẽva naiñambuéi, upévare noñembojojái tero rehe.

Techapyrã:

Pe karai marangatu oguata
(tero ikuimba’emeñáva ha ipapyteĩva)

Pe kuñakarai marangatu oguata
(tero ikuñameñáva ha ipapyteĩva)

Umi karai marangatu oguata
(tero ikuimba’emeñáva ha ipapyetáva)

Umi kuñakarai marangatu oguata
(tero ikuñameñáva ha ipapyetáva)

Jesarekopyrã: Jahechahaguéicha “Pe karai”, “Pe kuñakarai”, “Umi karai” ha “Umi kuñakarai” iñambue ohóvo, ha “marangatu” katu naiñambuéi. Ko mba’e ohechauka ñandéve Guaraníme tero ha teroja tekome’ẽva ndikatuiha oñembojoja.