Tempo gramatical
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
- Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: tempo (homónimos).
Categoría lingüística que traduce diversas categorizacións do tempo "real" ou "natural", permitindo situar unha acción no eixo do tempo da enunciación en relación a tres momentos: o pasado, o presente ou o futuro. Esta categoría asóciase habitualmente ao verbo.
O tempo gramatical oponse ó tempo físico (continuum que carece en si de delimitacións. As lindes que nel observamos son percepcións alleas ó seu ilimitado decorrer), e ó tempo cronolóxico (tempo dos sucesos que implica parámetros como día, estación,..., xa que a duración dos acontecementos e mensurable.
O tempo gramatical (ou temporalidade verbal) é o tempo interno do acto de fala, refire todo o que se transmite nun relato a un punto orixinario que frecuentemente é o instante en que se produce a emisión da mensaxe. A diferencia entre o tempo cronolóxico e lingüístico consiste en que os termos cronolóxicos son parámetros fixos que fraccionan o tempo físico, o tempo lingüístico implica que un suceso poida ser amentado con temporalidades diferentes, dependendo de cando se dea o momento ó cal a súa temporalidade faga referencia con respecto ó acto de fala.
O tempo gramatical exprésase normalmente mediante a conxugación verbal (nas linguas indo-europeas, por exemplo), ainda que existen outros medios (os adverbios exclusivamente en mandarín ou os adxectivos cualificativos (en función predicativa) en xaponés).
O tempo verbal vai acompañado doutras informacións gramaticais, como son o modo, a voz ou a persoa, e todas estas categorías son moi diferentes nas distintas linguas. O único tempo común a todas as linguas é o "presente simple", ainda que o seu uso varía.
Guillermo Rojo atende á temporalidade verbal do seguinte xeito:
TEMPO | DEFINICIÓN | EXEMPLO |
Presente de ind. | OoV | Vexo o cóengo |
Presente de subx. | OoV | Oxalá estea de camiño |
Presente de subx. | O+V | Quizabes veñá para o mes |
Imperfecto de ind. | (O-V)oV | Cando o chamei, estaba despistado |
Imperfecto de subx. | O-V | Quizais o reparase pola mañá |
Imperfecto de subx. | (O-V)oV | El esperaba que agora voltaramos |
Imperfecto de subx. | (O-V)+V | Esperou a que voltase |
Imperfecto de subx. | (OoV)-V | Espera que voltase |
Imperfecto de subx. | (O+V)-V | Non esperará que voltases |
Imperfecto de subx. | (O-V)-V | Non considerei que volveses daquela |
Imperfecto de subx. | ((O-V)+V)-V | Aseguraron que o farían toda vez que rematasen |
Pluscuamperfecto de ind. | (O-V)-V | Comentou que volvera |
Futuro de ind. | OoV | Terá agora tres meses |
Futuro de ind. | O+V | Mañá direicho |
Futuro de ind. | (O+V)-V | Para xuño verémolo |
Condicional | OoV)+V | Serían oito os invitados |
Condicional | (O-V)+V | Dixo que chegarían axiña |
Interpretación da táboa:
- O-V (acontecemento anterior ó momento da enunciación ou orixe)
- OoV (acontecemento simultáneo ó momento da enunciación ou orixe)
- O+V (acontecemento posterior ó momento da enunciación ou orixe)
- (O-V)+V (acontecemento posterior a un anterior á orixe)
- (O-V)-V (acontecemento anterior a un anterior á orixe)
- (O-V)oV (acontecemento simultáneo a un anterior á orixe)
- (O+V)+V (acontecemento posterior a un posterior á orixe)
- (O+V)-V (acontecemento anterior a un posterior á orixe)
- (O+V)oV (acontecemento simultáneo a un posterior á orixe)
Categorías da lingüística |
caso gramatical - xénero gramatical - número gramatical - persoa gramatical - aspecto gramatical - voz gramatical - tempo gramatical |