Santa Compaña
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
A Santa Compaña é unha das lendas da mitoloxía popular galega máis arraigada no medio rural. Tradicionalmente descrita como unha procesión de mortos ou ánimas en pena que pola noite percorre os camiños dunha parroquia portando cirios, sendo o cheiro a cera o principal sinal de que a Santa Compaña anda preto.
Etimoloxía: do latín "sanctam cum pania" ('santa compaña', ainda que unha tradución máis literal sería, "que comen do mesmo pan").
A súa misión é visitar todas aquelas casas nas que axiña haberá un pasamento.
Índice |
[editar] Descrición
A procesión adoita ir encabezada por un vivo portando unha cruz e mais un caldeiro de auga bendita seguido polas ánimas cos cirios acesos, non sempre visíbeis, notándose a súa presenza no cheiro á cera e no vento que ergue ao seu paso.
Esta persoa viva que precede a procesión pode ser home ou muller, dependendo de se o padrón da parroquia é santo ou santa.
O portador da cruz non pode en ningún momento volve-la cabeza nin renunciar aos seus cargos precedendo a Santa Compaña. Só ficará ceibo cando atope a outra persoa polo camiño a quen lle entregar a cruz e mailo caldeiro, momento no que esta pasará a sustituílo.
Para safar desta obriga de reemprazo, a persoa que vexa pasar a Santa Compaña debe trazar un circo no chan e deitarse boca abaixo sen mirarlle á cara a ningún espíritu. A persoa que leva a cruz e o caldeiro a cada paso aldelgaza máis e vólvese máis branco ata que lle dá o caldeiro a outro.
[editar] Versións
Aínda que todas as versións coinciden en considerar a Santa Compaña como unha anunciadora da morte, hai diferentes versións.
Aínda que na maioría das historias a Santa Compaña realiza a súas aparicións de noite, hai tamén casos citados nos que se fala de saídas diúrnas.
Cuveiro Piñol, no seu Diccionario Gallego (1876) escribe: Compaña: entre o vulgo, creída hoste ou procesión de bruxas que andan de noite alumeadas con ósos de mortos, chamando ás portas para que as acompañen, aos que desexan que morran axiña....
[editar] Outros nomes coa que se coñece
A Santa Compaña coñécese tamén cos nomes de:
- Procesión das ánimas: aplicado especialmente no sur de Galicia, sobre todo en Ourense.
- Hoste: aplicado nalgures ao formar a comitiva unha especie de hoste ou mesnada.
- Estatinga ou estadinga: considerada unha derivación de «hoste antiga» ou «Inimigo antigo».
- Estadea: derivación probable de «estadal», o cirio usado para iluminar aos difuntos.
- Pantaruxada: nome infrecuente.
- Pantalla: en opinión de Vicente Risco, fusión dos términos «Pantasma» e «Espantallo».
- Visión: aparición.
- Visita: en clara referencia á intencionalidade da aparición.
[editar] Procesión das Xás
Existe dentro das crenzas galegas outra procesión moi semellante á Santa Compaña, pero que se diferencia desta en que non son pantasmas de mortos os que van nela, senón pantasmas de individuos vivos,que non recordan nada o día seguinte e que se van debilitando ata morrer. Leva o nome de "procesión das Xás ou das Xans".
