Núcleo lítico

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Un núcleo lítico é unha masa de rocha homoxénea que se tallou co obxecto de extraer lascas para o seu uso posterior. Así, pois, o propósito principal dun núcleo é proporcionar soportes a unha variedade indeterminada de utensilios líticos. A medida que se traballan os núcleos líticos, isto é extraéndoselle lascas, van facéndose máis pequenos ata que son abandonados por non ser necesarios ou por esgotarse. Os núcleos abandonados ou esgotados convértense en refugallos característicos que adoitan aparecer en maior ou menor abundancia nos xacementos prehistóricos.

Os núcleos líticos teñen diferentes formas, e clasificacións dependendo en primeiro lugar, do sistema tipolóxico (é dicir, do punto de vista do investigador), en segudo lugar, da técnica (Levallois, laminar...) ou técnica de talla (percusión directa, percusión indirecta, presión...) que se empregue para a extracción, e, en terceiro lugar, do produto obtido (basicamente lascas, puntas ou follas líticas).

Desde o punto de vista da técnoloxía lítica, todos os núcleos posúen unha ou varias zonas de explotación que, basicamente se dividen nos seguintes elementos:

• Un plano de percusión (ás veces denominado tamén «plataforma de percusión») ou varios: é dicir, a zona que recibe os golpes ou que sofre a presión precisa para que a rocha esgace e poidan extraerse os produtos desexados. Os planos de percusión poden ser de diversos tipos, aínda que basicamente se diferencian os planos de percusión corticais, debidos a unha talla monofacial, dos non corticais, propios dunha talla bifacial e, dentro destes, aqueles que se prepararon coidadosamente por medio de pequenos lascados, para que a extracción sexa máis precisa (planos de percusión preparados). Cando se extrae unha lasca, unha parte do plano de percusión vaise con ela, é o que denominamos talón da lasca, o cal pode ser cortical, se o plano de percusión tamén o é; tamén pode ser liso, ou diedro, cando é unha extracción por talla bifacial, ou, para rematar, facetado, cando se prepara o plano de percusión.
• Unha cara principal de extracción, que é a parte do núcleo da que se extraen as lascas ou follas. As caras de extracción dun núcleo tamén poden ser varias, sobre todo nos núcleos de talla bifacial, aínda que a tendencia é a ter un maior control sobre a explotación do núcleo, é a reducilas o máximo posible. Caracterízanse por conservaren os negativos das lascas xa extraídas, cicatrices de anteriores extraccións ou da preparación do núcleo e que, cando unha lasca esgaza do núcleo, convértese na súa cara superior ou dorsal. A estrutura e ordenación dos negativos de lascados previos nunha lasca ou na cara de extracción dun núcleo achegan valiosa información sobre os sistemas de talla lítica.

Desde o punto de vista dos métodos e técnicas empregados na explotación dun núcleo lítico, hai dous factores básicos que permiten discriminar unha ampla variedade dentro desta gran categoría de obxectos tallados:

• A posición da extracción: é un aspecto básico na talla, non só dos núcleos, senón tamén de calquera obxecto lítico tallado. A posición pode ser monofacial, cando afecta a unha soa cara do núcleo; bifacial, cando afecta a dúas caras, sempre que as extraccións se apoien en negativos de lascados previos; e polifacial, cando estamos ante unha extracción máis complexa que configura tres ou máis caras no núcleo.
• A dirección de percusión na que, dun modo simplificado, podemos distinguir tres posibilidades: os núcleos de talla desordenada, nos que non é posible establecer unha dirección de percusión dominante (e que é propia de núcleos arcaicos, é dicir, de períodos antigos da Prehistoria, pero tamén de núcleos esgotados ou voltos a aproveitar, xa que logo non é, necesariamente, un indicador cronolóxico ou do nivel técnico dunha cultura). Os núcleos de talla centrípeta, nos que os impactos do percusor van desde os bordos cara ao seu centro, acabando por formar unha silueta discoide na peza; este tipo de núcleos adoita ser de tipo bifacial e son moi característicos do Achelense e do Musteriense, aínda que se poden dar en calquera período da historia do ser humano (son un indicador cronolóxico, ata certo punto, relativo e pouco fiable). Os núcleos de yalla paralela, isto é, un plano de percusión polariza as extraccións que se van facendo dun modo paralelo, os produtos así obtidos son lascas alargadas ou follas.