Ailiúitis
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
| Ailiúitis (Unangam Tunuu) | |
|---|---|
| Á labhairt: | Alasca, SAM |
| Réigiún: | Oileáin Ailiúitt, Oileáin Pribilof, Oileáin Commander |
| Cainteoirí san Iomlán: | <400 |
| Rang: | (Ní sa chéad 100) |
| Líne ghinealaigh: | Eiscimea-Ailiúitis Ailiútach |
| Stádas Oifigiúil | |
| Teanga Oifigiúil: | |
| Rialaithe ag: | |
| Cóid teangeolaíocha | |
| ISO 639-1 | / |
| ISO 639-2 | ale |
| ISO/DIS 639-3 | ale |
| Amharc ar: Teanga – Liosta Teangacha | |
Baineann an Ailiúitis (sa teanga féin: Unangam Tunuu) le fine na dteangacha Eiscimea-Ailiútacha. Is iad na hAiliútaigh a labhraíonn í. Tá cónaí orthu ar Oileáin Ailinie, ar Oileáin Pribilof, agus ar Oileáin Commander. Sa bhliain 1995, bhí an teanga ó dhúchas ag 305 duine.
Aithnítear trí phríomhchanúint, mar atá, canúint an Oirthir, canúint Atka, agus canúint Attu. Tá canúint Attu in éag cheana féin, ach is í an chanúint Oirthearach an ceann is líonmhaire cainteoirí dúchais. Labhraítear an chanúint sin in Oileáin Pribilof agus in oileáin Unalaska, Nikolski, Belkofski, Akutan, agus Kashega. An chanúint eile, arís, chluinfeá in Oileán Atka agus in Oileán Bering í.
Nuair a bhí an Rúis i seilbh Alasca, d'fhág an Rúisis an-lorg ar na canúintí ar fad ó thaobh an fhoclóra de. In Oileán Bering, labhraítear leagan fásteangaithe de chanúint Attu, ó aslonnaíodh muintir Oileán Mednyi go dtí an t-oileán sin sa bhliain 1969. Tá fásteanga Oileán Mednyi tar éis cuid mhaith míreanna gramadaí a ghlacadh isteach ón Rúisis.
Cé go bhfuil gaol ag an teanga Ailiúitis leis na teangacha Eiscimeacha, níl sí intuigthe ag lucht a labhartha. Mar sin féin, tá sí cosúil leo ó thaobh na tíopeolaíochta de, is é sin, is teanga iltáite í ina gcuirtear na míreanna gramadaí ina slabhra i ndiaidh a chéile, ionas gurb ionann aon fhocal amháin sa teanga Ailiúitis nó sna teangacha Eiscimeacha agus abairt fhada i dteanga cosúil leis an nGaeilge.
