غلامرضا روحانی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
سید غلامرضا روحانی (۲۱ اردیبهشت ۱۲۷۶ خورشیدی تا ۸ شهریور ۱۳۶۴) شاعر طنز پرداز ایرانی است که تخلص مستعار اشعار طنزش اجنه میباشد. استاد محمدعلی جمال‌زاده او را رئیس طایفه فکاهی سرایان می‌نامد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زندگی
پدرش میرزا سید شکرالله متخلص به آزادی و جدش میرزا سید محمد تفرشی متخلص به علی، از شاعران دوره قاجار بودند. غلامرضا روحانی در بیست و یکم اردیبهشت سال ۱۲۷۶ شمسی در مشهد به دنیا آمد. انتشار اشعارش در سال ۱۲۹۸ در حالی که بیش از ۲۲ سال از عمر وی نمی‌گذشت در جرائد و نشریات مختلف تهران از قبیل: گل زرد، امید، نسیم شمال، ناهید و توفیق آغاز گردید.
روحانی در سال 1300 به عضويت انجمن ادبی ايران درآمد. اين انجمن ابتدا در منزل شيخ‌الرئيس افسر و بعدها در منزل استاد محمد علی ناصح برقرار گرديد. در سال 1302 به همكاری با بعضی كلوپهای نمايش و موسيقی، از جمله جامعه باربد پرداخت كه استاد اسماعيل مهرتاش مؤسس آن بود. روحانی شهرهای زيادی برای نمايشنامه‌ها و پيش پرده‌ها سرود كه بيشتر، درونمايه فکاهی داشت و بسياری از آنها بر سر زبانها افتاد.
در سال 1313 مجموعه‌ای از شعرهايش با نام «طليعه فكاهيات روحانی» با مقدمه سيد محمد علی جمال‌زاده چاپ شد كه در سال 1314 تجدید چاپ ولی مجدداً پس از مدت کوتاهی در بازار نایاب گرديد. بعد از آن مجموعه کاملتری از اشعار و فکاهیات او در سال 1343 تحت عنوان «کلیات اشعار و فکاهیات روحانی, اجنه» در انتشارات سنائی به چاپ رسید.
نظیر اینگونه اشعار فکاهی در دوره جدید ادبیات فارسی خیلی کم و بدین مایه و معیار دیده نشده بود. به مرور ایام اشعار سید غلامرضا روحانی مصدر الهام و سرمشق گرانبهایی برای جوانان با ذوق دیگر گردید بطوریکه امروز ایران دارای یک مکتب " فکاهی " منظوم است.
سيد غلامرضا روحانی سرانجام در شهريور سال 1364 شمسی در هشتاد و هفت سالگی در تهران درگذشت. استاد جمال‌زاده او را "رئيس طايفه فكاهي سرايان" می‌نامد و ملك الشعرای بهار نيز در شعر خود، به دنبال ايرج ميرزا و سيد اشرف‌الدين گيلانی (نسيم شمال) از وی ياد ميكند.
[ویرایش] بررسی آثار
روحانی به زبان مردم كوچه و بازار می‌سرود و تكيه كلامها، اصطلاحات و ضرب‌المثلهای معمول زندگی روزمره را به كار می‌برد در عين حال، از ركيك گويی نيز پرهيز داشت. آثار او، از جهت آشنايی با زبان مردم دوران خودش و فرهنگ لغات عاميانه، بسيار قابل توجه است و آيينه تمام نمای گفتار، كردار و پندار توده مردم در زمان خودش است. او، به بديع، عروض و قافيه احاطه كامل داشت و آنها را بدرستی در اشعارش به كار می‌گرفت، با شيوه‌ای كه به سادگی و روانی آثارش نيز لطمه ای وارد نيايد.
دو عنصری که در شعر او بیش از همه خود نمایی می کند، طنز او و تصویر سازی اوست. طنز او شیرین است و به دل می نشیند و با خواندنش تبسم بر لبها می آورد. زبانش، لطیف است و عفت کلام دارد وتصاویرش چون موجی آرام در دریای خیالات نقش می بندد.
سید غلامرضا روحانی با زبان طنز به بیان اوضاع اجتماعی دوران خود می پردازد و از دردهایی که مردم ایران به آن مبتلا هستند از افیون، دخان، خرافات، متجددین دروغین، بی دانشی، درد زنان بی یاور، جهل و بیسوادی، جنگ، و تقلید از سیئات عالم غرب سخن می گوید و نجات ایران را در تحصیل علم و دانش ، دوری از سستی و تنبلی و ایمان واقعی میداند.
[ویرایش] کتاب شناسی
- طلیعه فکاهیات روحانی, (۱۳۱۳),
- جلد اول کلیات اشعار و فکاهیات روحانی, اجنه (۱۳۴۳), انتشارات سنایی با مقدمه ای از سید محمدعلی جمال‌زاده
- یکی یک پول خروس - جلد دوم اشعار و فکاهیات روحانی, (زیر چاپ)
- برهان واضح
[ویرایش] پیوند به بیرون
- شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی (زندگی‌نامه و يك شعر از روحانی)
- پايگاه تاريخ و فرهنگ ايران (بزرگان شعر، ادب و عرفان ايران زمين)
- از بهار تا شهریار (شعر معاصر ایران) نویسنده : حسنعلی محمدی
- دفتر طنز حوزه هنری (لطيفه امروزی - چند نمونه از اشعار روحانی)
[ویرایش] منابع
- مجله سروش - سال هفتم - شماره ۳۰۸ - ۲۰ مهرماه ۱۳۶۴ - خنده سازان و خنده پردازان به نوشته یکی از بزرگان اهل تمیز
