دوبیتی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
دوبیتی (نام دیگر:فهلویات) از قالب‌های ریشه‌دار شعر پارسی است. دوبیتی شعری یازده هجایی مرکب از چهار مصرع، همه بر یک قافیه (جز مصرع سوم که آوردن قافیه در آن اختیاری است) است. دو بیتی وزن تکامل یافته و عروضی شده نوعی از ترانه‌های دوازده هجایی قدیم ایران است. نامدارترین وزن دوبیتی بحر هزج مسدّس مقصور (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل) و مشهورترین شاعر بر وزن نام برده باباطاهر است. نمونه‌ای از دوبیتی (باباطاهر):
| مکن کاری که بر پا سنگت آیه | جهان با این فراخی تنگت آیه | |
| چو فردا نامه خوانان نامه خوانند | تو نامه خود بینی ننگت آیه |
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخچه
به دوبیتی در قدیم به فهلویات تعبیر می‌شده است. که از این میان می‌توان به فهلوی نامدار شیخ صفی الدین اردبیلی که به اردبیلی در سده هفتم و سده هشتم سروده شده، اشاره نمود. این نوع شعر در دوره ساسانیان نیز معمول بوده و آن را ترانک می‌نامیدند.
[ویرایش] دوبیتی و رباعی
دوبیتی با رباعی در وزن متفاوت است. رباعی در وزن «لاحول ولا قوة الا بالله» با افاعیل (مفعول مفاعیلُ مفاعیلُ فَعَل) و افاعیل دیگر از این وزن است. نویسنده قابوس نامه دوبیتی را مرکب از دو بیت می‌داند که به وزن رباعی نباشد.
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] منابع
- ستایشگر، مهدی. واژه نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد اوّل. چاپ دوّم، تهران: اطلاعات، ۱۳۸۱، ISBN 964-423-305-0.
- مصاحب، غلامحسین(به سرپرستی). دایرةالمعارف فارسی. چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۳، ISBN 964-303-045-8 (جلد اول).
